Jeppe sur la monto

Unu'a Akt'o

Unu'a Scen'o

NILLE

Mi opini'as, ke en la tut'a kamp'ar'o ne trov'iĝ'as tia mal'labor'em'a aĉ'ul'o kiel mi'a edz'o; mi preskaŭ ne kapabl'as vek'i li'n, kiam mi tir'as li'n el la lit'o per la har'o'j. Hodiaŭ tiu aĉ'ul'o sci'as, ke est'as foir'tag'o, kaj tamen kuŝ'as dorm'ant'e tiom long'e. Sinjor'o Poŭl antaŭ ne'long'e dir'is al mi: “Nille, vi est'as tro sever'a kontraŭ vi'a edz'o; li est'as kaj dev'as ja est'i mastr'o de la dom'o;” sed mi respond'is al li: “Ne, mi'a bon'a sinjor'o Poŭl! Se mi las'us al mi'a edz'o mastr'um'i la dom'o'n unu jar'o'n, tiam la Grand'sinjor'o ne ricev'us lu'pag'o'n por la ter'o nek la pastr'o dek'on'aĵ'o'n; ĉar dum tiu temp'o li for'drink'us ĉio'n, kio est'as en la dom'o. Ĉu mi las'u al tiu vir'o estr'i la dom'o'n, kiu est'as pret'a vend'i brut'ar'o'n, edz'in'o'n kaj infan'o'j'n, jes eĉ si'n mem, por brand'o?” Kaj jen sinjor'o Poŭl tut'e silent'is kaj viŝ'is si'a'n buŝ'o'n. La intendant'o sam'opini'as kun mi kaj dir'as: “Patr'in'et'o, vi nur ne atent'u pri tio, kio'n la pastr'o dir'as. Ver'e est'as skrib'it'e en la rit'ar'o, ke vi est'u obe'em'a kaj humil'a al vi'a edz'o, sed kontraŭ'e star'as en vi'a lu'kontrakt'o, kiu est'as pli nov'a ol la rit'ar'o, ke vi ten'u vi'a'n farm'o'n en ord'o kaj pag'u la lu'pag'o'n, kio por vi ne ebl'as, se vi ne ĉiu'n tag'o'n tir'as vi'a'n edz'o'n laŭ la har'o'j kaj li'n baston'ad'as al labor'o.” Ĵus mi tir'is li'n el la lit'o, kaj ir'is en la garb'ej'o'n por vid'i kiel progres'as la labor'o; kiam mi re'ven'is intern'e'n, li sid'is sur la seĝ'o dorm'ant'e kun la pantalon'o, pardon'u la esprim'o'n, sur nur unu gamb'o, pro kio la skurĝ'o dev'is tuj el'kroĉ'iĝ'i, kaj mi'a bon'a Jeppe ŝmir'iĝ'i sur la dors'o, ĝis li komplet'e re'vek'iĝ'is. La sol'a, kio'n li tim'as, est'as “Majstr'o Erik”, (tiel mi nom'as la skurĝ'o'n).—Hej, Jeppe! ĉu vi brut'o ankoraŭ ne vest'is vi'n? Ĉu vi ankoraŭ'foj'e ŝat'us parol'i kun “Majstr'o Erik”? Hej, Jeppe, en'ven'u!

Du'a Scen'o

JEPPE

Mi bezon'as ja temp'o'n por vest'i mi'n, Nille. Mi ver'e ne pov'as ir'i al la urb'o kiel pork'o sen pantalon'o kaj jak'o.

NILLE

Ĉu vi sen'taŭg'ul'o ne hav'is temp'o'n por sur'met'i dek par'o'j'n da pantalon'o'j, post kiam mi vek'is vi'n ĉi'maten'e?

JEPPE

Ĉu vi for'met'is “Majstr'o'n Erik”, Nille?

NILLE

Jes, mi far'is; sed mi tuj sci'as kie trov'i ĝi'n, se vi ne rapid'as. Jen, ĉi tie'n! Vid'u kiel li ramp'as. Jen, ĉi tie'n! Vi ir'u al la urb'o por aĉet'i al mi du funt'o'j'n da verd'a sap'o. Jen mon'o. Sed aŭd'u! Se vi post kvar hor'o'j ne re'trov'iĝ'os sur'lok'e, “Majstr'o Erik” danc'u pol'a'n danc'o'n sur vi'a dors'o.

JEPPE

Kiel ir'i kvar mejl'o'j'n en kvar hor'o'j, Nille?

NILLE

Kiu dir'as ke vi ir'u, vi korn'ul'o? Vi kur'u. Jen mi'a verdikt'o; kaj nun vi far'u laŭ plezur'o.

Tri'a Scen'o

JEPPE

(sol'a) Nun tiu pork'in'o en'ir'as por maten'manĝ'i, kaj mi, kompat'ind'ul'o, dev'as ir'i kvar mejl'o'j'n, kaj ricev'as nek fluid'aĵ'o'n nek sek'aĵ'o'n. Ĉu iu vir'o hav'as tia'n damn'a'n edz'in'o'n, kia'n mi hav'as? Mi ver'e opini'as, ke ŝi est'as kuz'in'o de Lucifer'o. Oni ja dir'as en la vilaĝ'o'j, ke Jeppe trink'as, sed ili ne dir'as kial Jeppe trink'as; ĉar mi ne ricev'is tiom da bat'o'j dum la dek jar'o'j, kiam mi est'is en la malic'ist'ar'o, kiom mi ricev'as unu tag'o'n de tiu malic'a vir'in'o. Ŝi bat'as mi'n, la intendant'o pel'as mi'n al labor'o kiel brut'o'n, kaj la diakon'o far'as mi'n korn'ul'o. Ĉu mi do ne trink'u? Ĉu mi do ne uz'u la rimed'o'j'n, kiu'j'n la natur'o don'as al ni por for'ig'i aflikt'o'n? Se mi est'us stult'ul'o, ti'aĵ'o'j ne frap'us mi'a'n kor'o'n tiom fort'e, kaj mi ankaŭ ne trink'us; sed est'as klar'e, ke mi est'as sprit'a vir'o; tial mi sent'as tia'j'n ofend'o'j'n pli fort'e ol ali'ul'o; tial mi dev'as trink'i. Mi'a najbar'o Mons Kristofersen oft'e dir'as al mi, ĉar li est'as mi'a bon'a amik'o: La diabl'o penetr'u vi'a'n dik'a'n ventr'o'n, Jeppe! Vi dev'us kontraŭ'frap'i, kaj la edz'in'aĉ'o mild'iĝ'us. Sed mi ne pov'as kontraŭ'frap'i pro tri kial'o'j. Unu'e ĉar mi ne hav'as kuraĝ'o'n. Du'e pro la damn'it'a “Majstr'o Erik”, kiu pend'as mal'antaŭ la lit'o, kaj pri kiu mi'a dors'o ne pov'as pens'i sen plor'i. Tri'e ĉar mi, sen laŭd'i mi'n mem, est'as bon'kor'ul'o kaj bon'a krist'an'o, kiu neniam serĉ'as venĝ'o'n, eĉ ne kontraŭ la diakon'o, kiu met'as sur mi'n korn'o'n post korn'o; kaj tamen mi ofer'don'as al li la tri sankt'a'j'n tag'o'j'n, eĉ se ne est'as en li honor'sent'o por don'i al mi kruĉ'o'n da bier'o la tut'a'n jar'o'n. Neni'o tuŝ'is mi'a'n kor'o'n pli fort'e, ol la mok'a'j vort'o'j, kiu'j'n li dir'is al mi la pas'int'a'n jar'o'n; ĉar kiam mi rakont'is al li, ke sovaĝ'a taŭr'o, kiu neniam tim'is hom'o'j'n, foj'e far'iĝ'is tim'em'a antaŭ mi, li respond'is: Ĉu tio'n vi ne kompren'as, Jeppe? La taŭr'o vid'is, ke vi hav'as pli grand'a'j'n korn'o'j'n ol ĝi mem hav'as, kaj tial ne opini'is konsil'ind'e korn'o'pik'i kun si'a super'ul'o. Mi vok'as vi'n kiel atest'ant'o'j'n, bon'ul'o'j! Ĉu tia'j vort'o'j ne en'penetr'us ĝis la medol'o de ost'o'j en honest'a vir'o. Mi tamen est'as tiom dec'a, ke mi neniam dezir'is mort'o'n al mi'a edz'in'o. Kontraŭ'e kiam ŝi kapt'iĝ'is de flav'mal'san'o la pas'int'a'n jar'o'n, mi dezir'is, ke ŝi viv'u; ĉar pro tio ke Infer'o jam est'as plen'a de mal'bon'a'j vir'in'o'j, Lucifer'o ebl'e send'us ŝi'n re'e'n, kaj ŝi far'iĝ'us pli malic'a ol ŝi jam est'as. Sed se la diakon'o mort'us, mi ĝoj'us, tiom pro mi mem kiom pro ali'ul'o'j; ĉar li est'as nur'a ĝen'o kaj neniel util'a por la paroĥ'an'ar'o. Est'as mal'kler'a diabl'o; ĉar li kant'as fals'e, kaj eĉ ne pov'as muld'i respekt'ind'a'n vaks-kandel'o'n. Sed li'a antaŭ'ul'o Krist'ofer est'is tut'e ali'a. Li ton'e super'is dek du diakon'o'j'n en si'a temp'o, tia'n voĉ'o'n li hav'is. Iu'n foj'o'n mi decid'is romp'i kun la diakon'o, dum Nille mem aŭskult'is; ĉar li insult'e nom'is mi'n korn'ul'o, kaj mi dir'is: La diabl'o est'u vi'a korn'ul'o, Mads diakon'o! Sed kio okaz'is? “Majstr'o Erik” dev'is tuj el'kroĉ'iĝ'i kaj dis'ig'i la kverel'ant'o'j'n, kaj mi'a dors'o far'iĝ'is tiom draŝ'at'a de mi'a edz'in'o, ke mi dev'is pet'i pardon'o'n de la diakon'o, kaj dank'i li'n pro tio, ke li, bon'e stud'int'a hom'o, vol'is far'i tiu'n honor'o'n al mi'a dom'o. De tiam mi neniam ek'pens'is kontraŭ'star'i. Nu, ja, Mons Kristofersen! por vi kaj ali'a'j farm'ist'o'j est'as facil'e parol'i, kies edz'in'o'j ne hav'as iu'n “Majstr'o'n Erik” mal'antaŭ la lit'o. Se plen'um'us al mi dezir'o en ĉi mond'o, mi dezir'us, ke aŭ mi'a edz'in'o neniu'n brak'o'n hav'us, aŭ mi neniu'n dors'o'n; ĉar la buŝ'o'n ŝi uz'u kiom plaĉ'as al ŝi.—Sed mi dev'as ir'i al Jakob ŝu'ist'o sur'voj'e; li cert'e verŝ'os al mi brand'o'n kredit'e por ŝiling'o; ĉar mi dev'as hav'i iom por re'freŝ'iĝ'i. Hej! Jakob ŝu'ist'o! ĉu vi el'lit'iĝ'is? Mal'ferm'u, Jakob!

Kvar'a Scen'o

(Jakob ŝu'ist'o, nur en ĉemiz'o. Jeppe.)

JAKOB

Kiu vizit'as tiom diabl'e fru'e?

JEPPE

Bon'a'n maten'o'n, Jakob ŝu'ist'o!

JAKOB

Dank'o'n, Jeppe! vi est'as eg'e fru'e sur'voj'e hodiaŭ.

JEPPE

Verŝ'u al mi por ŝiling'o da brand'o, Jakob.

JAKOB

Jes, don'u la ŝiling'o'n.

JEPPE

Vi ricev'os ĝi'n morgaŭ, kiam mi re'ven'os.

JAKOB

Jakob ŝu'ist'o ne verŝ'as kredit'e. Mi sci'as, ke cert'e vi hav'as ŝiling'o'n aŭ du por pag'o.

JEPPE

Hont'o pro tia mensog'o, Jakob; nur kelk'a'j'n ŝiling'o'j'n, kiu'j'n mi'a edz'in'o don'is al mi por aĉet'i i'o'n en la urb'o.

JAKOB

Mi sci'as, ke cert'e vi pov'os marĉand'i du ŝiling'o'j'n de la var'o'j, kiu'j'n vi aĉet'os. Kiu est'as vi'a komerc'o?

JEPPE

Mi aĉet'u du funt'o'j'n da verd'a sap'o.

JAKOB

Ej, ĉu vi ne pov'as dir'i, ke vi pag'is ŝiling'o'n aŭ du pli por la funt'o ol vi far'os?

JEPPE

Mi tim'as, ke mi'a edz'in'o sci'iĝ'os pri tio; kaj tiam mi gust'um'os la skurĝ'o'n.

JAKOB

Babil'aĉ'o! Kie ŝi sci'iĝ'us pri tio? Ĉu vi ne pov'as ĵur'i, ke vi pag'is la tut'a'n sum'o'n? Vi est'as stult'a kiel brut'o.

JEPPE

Ver'e, ver'e, Jakob; jen kio'n mi fin'e pov'os far'i.

JAKOB

El'met'u vi'a'n mon'o'n, do.

JEPPE

Jen! sed vi dev'as re'don'i al mi ŝiling'o'n ŝanĝ'e. (Jakob el'ir'as.)

JAKOB

(en'ven'as kun la glas'o, salut'trink'as) Je vi'a san'o, Jeppe!

JEPPE

Vi glut'is kiel fripon'o.

JAKOB

Ĉu? Mi ja sci'as ke est'as kutim'o, ke la gast'ig'ant'o salut'trink'as al la gast'o'j.

JEPPE

Mi cert'e sci'as; sed hont'o al tiu, kiu en'konduk'is tiu'n kutim'o'n. San'o'n, Jakob!

JAKOB

Dank'o'n, Jeppe! Vi trink'os ankaŭ por la du'a ŝiling'o; vi ja ne pov'as ĝi'n re'e'n kun'port'i, sen hav'i glas'o'n da brand'o bon'hav'e, kiam vi re'ven'os. Ĉar kred'u mi'n, mi hav'as eĉ ne unu ŝiling'o'n por re'don'i al vi ŝanĝ'e.

JEPPE

Hont'u, kiu far'os! Se ĝi est'u glut'at'a, do okaz'u tuj, tiel ke mi sent'u la stomak'o'n iom plen'iĝ'i. Sed se vi ankaŭ el tiu trink'as, mi neni'o'n pag'os.

JAKOB

San'o'n, Jeppe!

JEPPE

Di'o gard'u ni'a'j'n amik'o'j'n, kaj hont'o al ĉiu'j ni'a'j mal'amik'o'j! Tio bon'far'is en la stomak'o. Aĥ, Aĥ!

JAKOB

Bon'a'n vojaĝ'o'n, Jeppe!

JEPPE

Dank'o'n, Jakob ŝu'ist'o!

Kvin'a Scen'o

JEPPE

(sol'a; far'iĝ'as gaj'a kaj komenc'as kant'i:)

“Blank'a kok'in'o kaj plur'kolor'a kok'in'o
kontraŭ'star'is kok'o'n (k.t.p.) ...”

Aĥ, se mi kuraĝ'us trink'i por krom'a ŝiling'o! Aĥ, se mi kuraĝ'us trink'i por krom'a ŝiling'o! Mi far'u! Ne, ŝi draŝ'os mi'n. Se nur ebl'us unu'e for'ig'i la trink'ej'o'n el vid'o, ne est'us problem'o; sed est'as kvazaŭ iu kapt'e re'ten'as mi'n. Mi dev'as re'e tie'n. Ho ne, kio'n vi far'os, Jeppe? Mi vid'as Nille kvazaŭ star'ant'a en la voj'o kun “Majstr'o Erik” en la man'o. Mi dev'as turn'i.—Aĥ, se mi kuraĝ'us trink'i ankoraŭ por unu ŝiling'o! Mi'a stomak'o dir'as far'u; mi'a dors'o dir'as ne. Kiu'n mi kontraŭ'far'u? Ĉu ne mi'a stomak'o pli grav'as ol mi'a dors'o? Mi opini'as ke jes. Ĉu mi frap'u la pord'o'n? Hej, Jakob ŝu'ist'o, el'ven'u! Sed la damn'it'a vir'in'o imag'e aper'as. Se ŝi almenaŭ nur frap'us tiel, ke la dors'ost'o'j ne difekt'iĝ'us, mi diabl'e ne atent'us; sed ŝi frap'as kiel.... Aĥ Di'o gard'u mi'n, kompat'ind'ul'o'n! Kio'n mi far'u? Dev'ig'u vi'a'n natur'o'n, Jeppe! ĉu ne est'as hont'o, ke vi kap'salt'u en mal'feliĉ'o'n pro kanajl'a glas'o da brand'o? Ne, tio ne okaz'u; mi dev'as for.—Aĥ, se mi kuraĝ'us ankoraŭ trink'i por unu nur'a ŝiling'o! Est'is fatal'e, ke mi unu'e gust'um'is; nun mi ne kapabl'as for'ir'i. Krur'o'j for! Demon'o split'u vi'n, se vi ne ir'os! Ne, tiu'j kanajl'o'j damn'e ne vol'as. Ili vol'as re'e'n al la trink'ej'o. Mi'a'j membr'o'j milit'as unu kontraŭ ali'a: La stomak'o kaj la krur'o'j vol'as al la trink'ej'o, kaj la dors'o al la urb'o. Ir'u do, vi hund'aĉ'o'j! Vi brut'o'j! Vi sen'taŭg'ul'o'j! Ne, diabl'o pel'u ili'n; ili vol'as re'e'n al la trink'ej'o. Mi pli pen'as pri mi'a'j gamb'o'j ig'i ili'n for'ir'i de la trink'ej'o, ol konduk'i mi'a'n ĉeval'o'n el ĝi'a ej'o. Aĥ, se mi kuraĝ'us ankoraŭ trink'i por nur'a ŝiling'o! Kiu sci'as ĉu Jakob ŝu'ist'o ne kredit'os mi'n por ŝiling'o aŭ du, kiam mi humil'e pet'as li'n?—Hej, Jakob! krom'a'n glas'o'n da brand'o por du ŝiling'o'j.

Ses'a Scen'o

JAKOB

Jen Jeppe! Ĉu vi re'ven'is? Mi pens'is, ke vi ricev'is tro mal'mult'e. Kiel brand'o por du ŝiling'a mon'er'o sufiĉ'u? Ĝi ja eĉ ne pas'as sub la kol'o.

JEPPE

Ver'e, Jakob! Don'u por krom'a du'ŝiling'valor'o; (Jakob el'ir'as. Jeppe sol'a.) Kiam mi unu'e el'trink'is, li dev'as ja kredit'i, ĉu vol'e, ĉu ne'vol'e.

JAKOB

Jen brand'o por du ŝiling'o'j, Jeppe, sed unu'e la mon'o'n.

JEPPE

Vi ver'e pov'as kredit'i mi'n dum mi trink'as, kiel dir'as la proverb'o.

JAKOB

Ni ne konsider'as proverb'o'j'n, Jeppe. Se vi ne antaŭ'e pag'os, vi ricev'os eĉ ne gut'o'n. Ni ĵur'is neniu'n kredit'i, eĉ ne la intendant'o'n mem.

JEPPE

(plor'ant'e) Ĉu vi ne tamen pov'as kredit'i mi'n? Mi ja est'as honest'a hom'o.

JAKOB

Neniu'n kredit'o'n!

JEPPE

Jen do la du ŝiling'o'j, vi avar'ul'o!—Pag'it'e; kaj nun vi trink'u, Jeppe!—Aĥ, bon'e ĝi efik'is.

JAKOB

Jes, pov'as bak'i kanajl'o'n intern'e.

JEPPE

La plej grand'a efik'o de brand'o est'as, ke oni post'e far'iĝ'os tiom kuraĝ'a. Nun mi ne plu pens'as pri mi'a edz'in'o kaj nek pri “Majstr'o Erik”; tiel mi trans'form'iĝ'is de la last'a glas'o. Ĉu vi kon'as tiu'n ĉi kant'o'n, Jakob?

Kirsten kaj Peder sid'is ĉe tabl'o!
Peteheja!
Aŭd'iĝ'is tiom'a sen'hont'a fabl'o.
Polemeja!
Sturn'o kant'as el gaj'a sin'o.
Peteheja!
Infer'e'n ir'u Nille, la aĉ'ul'in'o.
Polemeja!
Ir'is mi sur la verd'a grund'o.
Peteheja!
Diakon'o est'as fi'a hund'o.
Polemeja!
Kant'is bird'o el si'a nest'o,
Peteheja!
Diakon'o est'as fi'a best'o.
Polemeja!
Ĉu dir'u mi nom'o'n de la edz'in'o?
Peteheja!
Nom'iĝ'as ŝi Hont'o kaj Mal'honor'in'o
Polemeja!

Tiu'n kant'o'n mi mem far'is, Jakob.

JAKOB

Vi? diabl'e ne!

JEPPE

Jeppe ne est'as tiom stult'a, kiom vi opini'as. Mi ankaŭ far'is kant'o'n pri la ŝu'ist'o'j, kiu ir'as tiel:

La ŝu'ist'o kun si'a'j violon'o kaj bas’,
Filepom! Filepom!

JAKOB

Aj, vi stult'ul'o! tiu tem'as pri muzik'ist'o'j.

JEPPE

Jes, ver'e. Aŭd'u, Jakob! verŝ'u por ankoraŭ unu ŝiling'o.

JAKOB

Bon'e! Nun mi vid'as, ke vi est'as afabl'a hom'o, kiu ne avar'as ŝiling'o'n por mi'a dom'o.

JEPPE

Hej, Jakob! Nur don'u al mi por jen'a'j kvar ŝiling'o'j.

JAKOB

Jen bon'e.

JEPPE

(de'nov'e kant'as)

La ter'o trink'as akv'o'n,
La mar'o trink'as sun'o'n,
La sun'o trink'as mar'o'n,
ĉio en la mond'o trink'as.
Kial do mi ne
ankaŭ tiel trink'u?

JAKOB

San'o'n, Jeppe!

JEPPE

Mir zu!

JAKOB

San'o'n du'on'e!

JEPPE

Ich tank Ju Jakob! Trink'u man'n, dat dig di Dyvel haal; dat ist dig sen envi'o.[1]

[Pied'not'o 1—Traduk'o el plat'german'a: Mi dank'as vi'n, Jakob. Trink'u, hom'o, ke la Diabl'o vi'n al'pren'u; tiu est'as la vi'a...]

JAKOB

Mi aŭd'as, ke vi sci'as parol'i german'e, Jeppe.

JEPPE

Cert'e; est'as mal'nov'aĵ'o, dat; sed mi ne volont'e tiel parol'as, krom kiam mi est'as ebri'a.

JAKOB

Nu, do vi tiel parol'as almenaŭ unu foj'o'n tag'e.

JEPPE

Mi serv'is dek jar'o'j'n en la malic'ist'ar'o, kaj ĉu mi do ne kompren'u mi'a'j'n lingv'o'j'n?

JAKOB

Ver'e mi sci'as, Jeppe. Ni ja kun'e serv'is en la kumpanjo du jar'o'j'n.

JEPPE

Est'as ver'e, nun mi memor'as. Oni ja pend'ig'is vi'n iu'n foj'o'n, kiam vi for'fuĝ'is ĉe Wismar.

JAKOB

Mi est'is proksim'e, sed oni de'nov'e pardon'is. “Proksim'o help'as mult'a'j'n hom'o'j'n”.

JEPPE

Domaĝ'e ke ili ne pend'ig'is vi'n, Jakob. Sed ĉu vi ne part'o'pren'is en la atakcio sur tiu alt'eben'aĵ'o, vi ja mem sci'as kie?

JAKOB

Aj, kie mi ne ĉe'est'is?

JEPPE

Mi neniam forges'as la unu'a'n psalm'o'n, kiu'n la sved'o'j paf'is. Mi opini'as ke mort'fal'is sam'temp'e 3000, aŭ dir'u 4000 hom'o'j. Das ging fordyvled zu, Jakob! Du kanst wol das ihukommen? Ich kan nicht negten, dass ich jo bang'e war[2] ĉe tiu batal'eg'o.

[Pied'not'o 2—Traduk'o el plat'german'a: Okaz'is mal'ben'it'e, Jakob! Vi ja pov'as memor'i, ĉu? Mi ne pov'as ne'i, ke mi est'is tim'em'a...]

JAKOB

Jes ja! Sever'e est'as kontraŭ'ir'i la mort'o'n. Antaŭ la mal'amik'o oni est'as ja sufiĉ'e pi'a.

JEPPE

Jes, ver'e; mi ne sci'as pro kio; ĉar mi kuŝ'is la tut'a'n nokt'o'n antaŭ la atakcio leg'ant'e la psalpetron de Davido.

JAKOB

Mir'ig'as mi'n, ke vi, kiu antaŭ'e est'is soldat'o, permes'as al vi'a edz'in'o vi'n tiran'i.

JEPPE

Mi! Ke mi nur hav'us ŝi'n ĉi tie, kaj jen vi vid'us kiel mi ŝi'n baston'ad'us. Ankoraŭ unu glas'o'n, Jakob! (al si mem) Ankoraŭ rest'as al mi ok ŝiling'o'j, kaj kiam ili est'os for'trink'it'a'j, mi trink'os kredit'e. (laŭt'e) Verŝ'u al mi ankaŭ kruĉ'o'n da bier'o!

In Leipsig var en Mand,
In Leipsig var en Mand,
In Leipsig var en Læderen Mand,
In Leipsig var en Læderen Mand,
In Leipsig var en Mand,
Di'e Mand han nam en Fru, (K.t.p.)

JAKOB

San'o'n, Jeppe!

JEPPE

Hej! He...j! He...! Je vi'a san'o kaj je mi'a san'o kaj je la san'o de ĉiu'j bon'a'j amik'o'j! He... He...j!

JAKOB

Ĉu vi ne vol'as tost'i por la intendant'o?

JEPPE

Cert'e jes! Verŝ'u por krom'a'j kvar ŝiling'o'j. La intendant'o est'as estim'ind'a vir'o. Kiam ni kaŝ'don'as al li taler'o'n, li ĵur'as je la sav'o de si'a anim'o antaŭ la Grand'sinjor'o, ke ni ne kapabl'as pag'i la farm'a'n lu'o'n.—Kanajl'o kiu hav'as pli da mon'o. Vi kredit'as mi'n por ŝiling'o aŭ du.

JAKOB

Ne, Jeppe! nun vi ne el'ten'as trink'i pli. Mi ne est'as tia vir'o, ke mi dezir'as, ke la gast'o'j tro ebri'ig'u si'n en mi'a dom'o kaj trink'u pli ol bon'e est'as por ili. Mi pli ŝat'us perd'i mi'a'n komerc'o'n ol tiel kondut'i; ĉar est'as pek'o.

JEPPE

Hej! ankoraŭ por ŝiling'o!

JAKOB

Ne, Jeppe, nun mi ne pli verŝ'as. Pens'u, ke vi dev'as ir'i long'a'n voj'o'n.

JEPPE

Kanajl'o! Kadavr'aĉ'o! Best'o! Fripon'o! Hej, He...j!

JAKOB

Adiaŭ, Jeppe,—feliĉ'a'n vojaĝ'o'n!

Sep'a Scen'o

JEPPE

(sol'a) Aĥ, Jeppe; vi est'as ebri'a kiel best'o. Mi'a'j gamb'o'j ne vol'as port'i mi'n. Star'u, vi kanajl'o'j? Hej do! Kiom'a hor'o est'as? Hej, Jakob hundsvot, skuster![3] Hej, por ŝiling'o! Star'u, vi hund'o'j! Ne, diabl'o pren'u mi'n ĉu ili vol'as star'i. Dank'o'n, Jakob ŝu'ist'o! Ankoraŭ unu. Aŭskult'u, kamarad'o! Kie'n la voj'o al la urb'o? Star'u, mi dir'as. Jen! La best'o est'as ebri'a. Vi trink'is kiel kanajl'o, Jakob! ĉu tio est'as brand'o por ŝiling'o? Vi mezur'as kiel turk'o.

(Dum li parol'as, li fal'as kaj rest'as kuŝ'ant'a.)

[Pied'not'o 3—Eg'e insult'aĉ'a fraz'o. Hundsvot: hund'in'fik'il'o. Skuster: ŝu'ist'aĉ'o.]

Ok'a Scen'o

(Baron'o Nil'us, la sekretari'o, la ĉambr'ist'o, du lake'o'j, Jeppe.)

Baron'o

Aspekt'e ni hav'os fekund'a'n jar'o'n. Jen, vid'u kiom dens'a la horde'o star'as.

Sekretari'o

Jes, ver'e, Vi'a Moŝt'o; sed tio signif'as, ke barel'o da horde'o ĉi'jar'e ne valor'os pli ol kvin mark'o'j'n.

Baron'o

Ne grav'as. La farm'ist'o'j ja prosper'as pli bon'e dum bon'a'j temp'o'j.

Sekretari'o

Mi ne sci'as kiel est'as, Vi'a Moŝt'o; la farm'ist'o'j ja ĉiam plend'as, kaj vol'as hav'i sem'gren'o'n, ĉu la jar'o est'as fekund'a aŭ ne. Kiam ili i'o'n hav'as, ili drink'as des pli. Jen loĝ'as trink'ej'estr'o en la najbar'ec'o, kiu nom'iĝ'as Jakob ŝu'ist'o, kaj tiu mult'e kontribu'as far'i la farm'ist'o'j'n mal'riĉ'a'j. Oni dir'as, ke li ŝut'as sal'o'n en la bier'o'n, por ke ili pli soif'u, des pli ili trink'as.

Baron'o

Tiu'n ul'o'n ni dev'as for'ig'i.—Sed kio kuŝ'as tie apud la voj'o? Est'as ja mort'int'o. Oni aŭd'as pri neni'o krom akcident'o'j. Kur'u unu, kaj rigard'u, kio est'as.

Unu'a Lake'o

Est'as Jeppe sur la Mont'o, kiu hav'as la malic'a'n edz'in'o'n. Hej ek'star'u, Jeppe! Ne, li ne vek'iĝ'as eĉ se ni bat'us li'n aŭ tir'us li'n laŭ la har'o'j.

Baron'o

Las'u li'n kuŝ'i; mi tamen ŝat'us far'i komedi'o'n kun li. Vi kutim'e est'as riĉ'a'j pri ide'o'j. Ĉu vi pov'us invent'i i'o'n por mi'n distr'i?

Sekretari'o

Aspekt'us amuz'e, se oni lig'us paper'kol'um'o'n ĉirkaŭ li'n, aŭ for'tond'us li'a'j'n har'o'j'n.

Ĉambr'ist'o

Laŭ mi est'us ankoraŭ pli amuz'e ŝmir'i li'a'n vizaĝ'o'n per ink'o kaj posten'i iu'j'n por vid'i, kiel li'a edz'in'o li'n akcept'us, kiam li re'ven'us hejm'e'n en tia stat'o.

Baron'o

Bon'e, bon'e. Sed ĉu ebl'e Erik el'pens'us i'o'n ankoraŭ pli amuz'a'n? Jen, dir'u vi'a'n opini'o'n, Erik.

Erik Lake'o

Mi propon'as, ke ni tut'e de'vest'u li'n kaj kuŝ'ig'u li'n en la plej bon'a'n lit'o'n de Vi'a Moŝt'o, kaj en la maten'o, kiam li vek'iĝ'os, ni kondut'u al li, kvazaŭ li est'as la sinjor'o de la bien'o, tiel ke li ne sci'u kia kaj kio li est'as. Kaj kiam ni tiel kred'ig'os al li, ke li est'as la Baron'o, ni trink'ig'u li'n tiom sam'e ebri'a, kiom li nun est'as, kaj kuŝ'ig'u li'n en li'a'j mal'nov'a'j vest'aĵ'o'j sur tiu'n sam'a'n sterk'ej'o'n. Se tia plan'o lert'e efektiv'iĝ'us, la efik'o est'us strang'a, kaj li imag'us, aŭ ke li sonĝ'is pri tia feliĉ'eg'o, aŭ ke li ver'e est'is en Paradiz'o.

Baron'o

Erik, vi est'as lert'ul'o, kaj tial hav'as nur lert'a'j'n projekt'o'j'n. Sed kio'n far'i se li vek'iĝ'us sam'moment'e?

Erik

Mi cert'as, ke li ne far'os, Vi'a Moŝt'o; ĉar tiu sam'a Jeppe sur la Mont'o est'as unu el la plej persist'a'j dorm'em'ul'o'j en la tut'a vilaĝ'ar'o. La pas'int'a'n jar'o'n oni prov'is fiks'i raket'o'n al li'a nuk'o; sed kiam la raket'o ek'flam'iĝ'is, li tamen ne vek'iĝ'is el si'a dorm'o.

Baron'o

Tio'n far'u. For'tir'u li'n tuj, sur'met'u al li bel'a'n ĉemiz'o'n, kaj kuŝ'ig'u li'n en mi'a'n plej bon'a'n lit'o'n.

Du'a Akt'o

Unu'a Scen'o

JEPPE

(Kuŝ'ant'a en la lit'o de la Baron'o kun or'pasament'a negliĝ'o sur seĝ'o. Li vek'iĝ'as kaj frot'as si'a'j'n okul'o'j'n, rigard'as ĉirkaŭ'e'n, konstern'iĝ'as, re'e frot'as la okul'o'j'n, palp'as si'a'n kap'o'n kaj per la man'o ek'kapt'as or'brod'it'a'n nokt'o'ĉap'o'n. Li ŝmir'as kraĉ'aĵ'o'n sur la okul'o'j'n kaj re'e frot'as ili'n, turn'as la ĉap'o'n kaj rigard'ad'as ĝi'n, rigard'ad'as si'a'n bel'a'n ĉemiz'o'n, kaj la negliĝ'o'n, ĉio'n; grimac'as strang'e. Inter'temp'e lud'iĝ'as kviet'a muzik'o, kaj aŭd'ant'e tio'n Jeppe kun'plekt'as la man'o'j'n kaj plor'as. Kiam la muzik'o est'as fin'it'a, li komenc'as parol'i:)

Ej, kio est'as tio? Kia pomp'o est'as jen'o, kaj kiel est'as mi al jen'o ven'int'a? Ĉu mi sonĝ'as, aŭ ĉu mi est'as mal'dorm'a? Jes, mi est'as klar'e mal'dorm'a. Kie est'as mi'a edz'in'o, kie est'as mi'a'j infan'o'j, kie est'as mi'a dom'o, kaj kie est'as Jeppe? Ĉio est'as ŝanĝ'it'a, eĉ mi mem. Ej, kio do est'as tio ĉi? Kio do est'as tio ĉi?

(Kri'as mal'laŭt'e kaj tim'em'e)

Nille! Nille! Nille! Mi kred'as, ke mi ven'is en la ĉiel'o'n, Nille! kaj tio tut'e sen'merit'e.—Tamen ĉu ver'e est'as mi? Aspekt'as al mi, ke jes; aspekt'as ankaŭ al mi, ke ne. Kiam mi palp'as mi'a'n dors'o'n, kiu ankoraŭ sufer'as pro la bat'o'j, kiu'j'n mi ricev'is, kiam mi aŭd'as mi'n parol'i, kiam mi palp'as mi'a'n kav'a'n dent'o'n, ŝajn'as al mi, ke est'as mi. Sed se mi rigard'as mi'a'n ĉap'o'n, mi'a'n ĉemiz'o'n, la tut'a'n luks'o'n antaŭ mi'a'j okul'o'j, kaj aŭskult'as tiu'n dolĉ'a'n muzik'o'n, jen diabl'o split'u mi'n ĉu mi pov'as imag'i, ke est'as mi. Ne est'as mi; mil foj'o'j'n mi est'u kanajl'o se est'as. Sed ĉu ebl'e mi sonĝ'as? Tamen ŝajn'as al mi ke ne. Mi prov'os pinĉ'i mi'a'n brak'o'n; se tiam ne dolor'as, jen mi sonĝ'as; se dolor'as, jen mi ne sonĝ'as.—Jes, mi sent'is; mi est'as mal'dorm'a. Cert'e mi est'as mal'dorm'a; tio'n neni'u pov'as disput'i; ĉar se mi ne est'is mal'dorm'a, mi ja ne pov'is.... Sed kiel mi pov'as est'i mal'dorm'a, kiam mi ver'e pri'pens'as? Ne pov'as est'i erar'e, ke mi ja est'as Jeppe sur la Mont'o; mi ja sci'as, ke mi est'as mal'riĉ'a farm'ist'o, sklav'o, fripon'o, korn'ul'o, mal'sat'a pedik'o, larv'o, kanajl'o; kiel mi pov'as sam'temp'e est'i Imperi'estr'o kaj Sinjor'o sur kastel'o? Ne, jen'o tamen est'as nur sonĝ'o. Plej bon'e est'as, ke mi pacienc'u ĝis mi vek'iĝ'os.

(La muzik'o re'komenc'as, kaj Jeppe ankoraŭ'foj'e ek'plor'as.)

Aĥ! ĉu ebl'as i'o'n tia'n aŭd'i en dorm'o? Ne ebl'as. Sed se est'as sonĝ'o, ke mi neniam re'vek'iĝ'u! kaj se mi est'as en delir'o, ke mi neniam re'far'iĝ'u saĝ'a; ĉar mi al'vok'us antaŭ tribunal'o'n tiu'n kurac'ist'o'n, kiu kurac'us mi'n, kaj mal'ben'us tiu'n, kiu vek'us mi'n. Sed mi nek sonĝ'as nek delir'as; ĉar mi memor'as ĉio'n, kio okaz'is al mi. Mi ja memor'as, ke mi'a kar'memor'a patr'o est'is Nils sur la Mont'o, mi'a av'o Jeppe sur la Mont'o, mi'a edz'in'o ja nom'iĝ'as Nille, ŝi'a skurĝ'o “Majstr'o Erik”, mi'a'j fil'o'j Jens, Nils kaj Krist'ofer. Ho jen! nun mi el'trov'is kio est'as: est'as la ali'a viv'o, est'as Paradiz'o, est'as la ĉiel'o. Ebl'e hieraŭ mi drink'is mi'n mort'a ĉe Jakob ŝu'ist'o, mort'is kaj tuj ven'is en ĉiel'o'n. La mort'o do ne est'as tiel terur'a spert'o kiel oni imag'as; ĉar mi neni'o'n sent'is. Nun ebl'e en ĉi moment'o star'as Sinjor'o Jesper sur la pupitr'o far'ant'e en'ter'ig'a'n predik'o'n super mi; ebl'e li dir'as: Tia'n fin'o'n ricev'is Jeppe sur la Mont'o; li viv'is kiel soldat'o kaj mort'is kiel soldat'o. Oni pov'as disput'i ĉu mi mort'is sur'ter'e aŭ sur'akv'e; ĉar mi el'ir'is sufiĉ'e humid'a el tiu ĉi mond'o. Aĥ, Jeppe! tio est'as io ali'a ol pied'e ir'i kvar mejl'o'j'n al la urb'o por aĉet'i sap'o'n, kuŝ'i sur pajl'o, est'i batat'a de vi'a edz'in'o kaj ricev'i korn'o'j'n de la diakon'o. Aĥ, al kia feliĉ'eg'o est'as vi'a pen'o kaj vi'a'j mal'dolĉ'a'j tag'o'j trans'form'it'a'j. Aĥ, mi dev'as plor'i pro ĝoj'o, precip'e kiam mi pens'as, ke tio okaz'is al mi tut'e sen'merit'e. Sed unu pens'o labor'as en mi'a kap'o; nom'e ke mi est'as tiom soif'a, ke mi'a'j lip'o'j glu'iĝ'as. Se mi dezir'us de'nov'e est'i viv'a, est'us nur por ricev'i kruĉ'o'n da bier'o por re'freŝ'ig'i mi'n; ĉar al kio jen'a pomp'o antaŭ la okul'o'j kaj ĉe la orel'o'j, kiam mi mort'u de'nov'e pro soif'o? Mi memor'as, ke la pastr'o oft'e dir'is, ke en la ĉiel'o oni nek mal'sat'as nek soif'as, kaj ankaŭ ke tie oni re'trov'os ĉiu'j'n si'a'j'n mort'int'a'j'n amik'o'j'n; sed mi ĝis'mort'e turment'iĝ'as pro soif'o; krom'e mi est'as ja tut'e sol'a, mi vid'as eĉ ne unu hom'o'n; mi dev'us ja almenaŭ trov'i mi'a'n av'o'n, kiu est'is tia dec'a hom'o, kiu post'las'is eĉ ne ŝiling'o'n de ne'pag'it'a ŝuld'o al la bien'a Sinjor'o. Mi ja sci'as, ke mult'a'j hom'o'j viv'is sam'e dec'e kiel mi; kial mi do sol'a ven'u en ĉiel'o'n? Do ne ebl'as, ke est'as la ĉiel'o. Sed kio do est'as? Mi ne dorm'as, mi ne mal'dorm'as; mi ne mort'is, mi ne viv'as; mi ne delir'as, mi ne est'as saĝ'a; mi est'as Jeppe sur la Mont'o, mi ne est'as Jeppe sur la Mont'o; mi est'as mal'riĉ'a, mi est'as riĉ'a; mi est'as mizer'a farm'ist'o, mi est'as Imperi'estr'o. A... A... A...! Help'u! Help'u! Help'u!

(Je tiu laŭt'a kri'ad'o en'ven'as kelk'a'j hom'o'j, kiu'j tamen antaŭ'e star'is kaŝ'e por vid'i, kiel li kondut'as.)

Du'a Scen'o

(Ĉambr'ist'o. Erik Lake'o. Jeppe.)

Ĉambr'ist'o

Mi dezir'as al Vi'a Moŝt'o bon'a'n maten'o'n. Jen la negliĝ'o, se Vi'a Moŝt'o vol'as el'lit'iĝ'i.—Erik, kur'u serĉ'i la man'tuk'o'n kaj la lav'uj'o'n.

JEPPE

Aĥ, estim'at'a sinjor'o ĉambr'ist'o, mi ver'e vol'as el'lit'iĝ'i; sed mi pet'as, ke vi neni'o'n mal'bon'a'n far'u al mi.

Ĉambr'ist'o

Di'o gard'u ni'n de i'o'n mal'bon'a'n far'i al Sinjor'o.

JEPPE

Aĥ, antaŭ ol mort'ig'i mi'n, bon'vol'u dir'i al mi, kiu mi est'as?

Ĉambr'ist'o

Sinjor'o ne sci'as, kiu Li est'as, ĉu?

JEPPE

Hieraŭ mi est'is Jeppe sur la Mont'o, sed hodiaŭ.... Aĥ, mi ne sci'as kio'n dir'i.

Ĉambr'ist'o

Est'as al ni ĝoj'ig'e, ke Sinjor'o hodiaŭ est'as en tiom bon'a humor'o, ke plaĉ'as al Li ŝerc'i. Sed Di'o gard'u ni'n, kial Vi'a Moŝt'o plor'as?

JEPPE

Mi ne est'as Vi'a Moŝt'o. Mi pov'as ĵur'i je la sav'o de mi'a anim'o, ke tio mi ne est'as; ĉar laŭ mi'a memor'o, mi est'as Jeppe, fil'o de Nils sur la Mont'o, unu el la farm'ist'o'j de la Baron'o. Se vi vok'os mi'a'n edz'in'o'n, vi sci'os; sed ne las'u ŝi'n kun'pren'i “Majstr'o'n Erik”.

Lake'o

Strang'e. Kio do est'as tio? Sinjor'o cert'e ne est'as tut'e vek'it'a; ĉar Li neniam tiel kutim'as ŝerc'i.

JEPPE

Ĉu mi mal'dorm'as aŭ ne, tio'n mi ne pov'as dir'i; sed tio'n mi sci'as kaj pov'as dir'i, ke mi est'as unu el la farm'ist'o'j de la Baron'o, kaj mi nom'iĝ'as Jeppe sur la Mont'o, kaj mi neniam est'is Baron'o nek Graf'o en mi'a viv'o'temp'o.

Ĉambr'ist'o

Erik, kio tio pov'as est'i? Mi tim'as, ke Sinjor'o kapt'iĝ'is de mal'san'o.

Erik

Mi imag'as, ke li somnambul'as; ĉar oft'e okaz'as, ke hom'o'j el'lit'iĝ'as, vest'as si'n, parol'as, manĝ'as kaj trink'as dum dorm'o.

Ĉambr'ist'o

Ne, Erik; mi rimark'as, ke Sinjor'o fantazi'as pro mal'san'o. Kur'u tuj vok'i kelk'a'j'n kurac'ist'o'j'n! (Erik for'ir'as) Aĥ, Vi'a Moŝt'o, for'pel'u tia'j'n pens'o'j'n el vi'a kap'o! Vi'a Moŝt'o ja ĵet'as tim'o'n en la tut'a'n dom'o'n. Ĉu Vi'a Moŝt'o ne kon'as mi'n?

JEPPE

Mi ne kon'as mi'n mem; kiel mi kon'us Vi'n?

Ĉambr'ist'o

Aĥ, ĉu ebl'as, ke mi aŭd'u tia'j'n vort'o'j'n el la buŝ'o de Mi'a Moŝt'o, kaj vid'i Li'n en tia stat'o? Aĥ, ni'a mal'feliĉ'a dom'o, turment'at'a de tia sorĉ'a magi'o!—Ĉu Sinjor'o ne memor'as, kio'n Li far'is hieraŭ, kiam Li rajd'is ĉas'e?

JEPPE

Mi neniam est'is ĉas'ist'o nek ŝtel'ĉas'ist'o; ĉar mi sci'as, ke tio don'as pun'labor'o'n. Neniam iu anim'o pruv'u, ke mi ĉas'is lepor'o'n sur la bien'o de Sinjor'o.

Ĉambr'ist'o

Aĥ, Vi'a Moŝt'o! Mi ja mem akompan'is Li'n en la ĉas'o hieraŭ.

JEPPE

Hieraŭ mi sid'is ĉe Jakob ŝu'ist'o kaj trink'is por dek du ŝiling'o'j da brand'o; kiel mi do pov'is far'i ĉas'o'n?

Ĉambr'ist'o

Aĥ, mi insist'e pet'as Vi'a'n Moŝt'o'n sur mi'a'j genu'o'j, ke li for'las'u tia'j'n dir'aĵ'o'j'n.—Erik, ĉu oni vok'is la kurac'ist'o'j'n?

Erik

Jes! ili tuj ven'os.

Ĉambr'ist'o

Ni do met'u sur Sinjor'o'n li'a'n negliĝ'o'n; ĉar ebl'e kiam Li ven'os ekster'e'n en la liber'a'n aer'o'n, li'a stat'o pli'bon'iĝ'os.—Ĉu Sinjor'o bon'vol'e sur'met'u la negliĝ'o'n.

JEPPE

Jes, bon'vol'e. Vi far'u pri mi kiel al vi plaĉ'as, se vi nur ne mort'bat'u mi'n; ĉar mi est'as tiel sen'kulp'a, kiel infan'o en patr'in'a ventr'o.

Tri'a Scen'o

(Du kurac'ist'o'j. Jeppe. Ĉambr'ist'o. Erik.)

Unu'a Kurac'ist'o

Kun aflikt'o ni aŭd'as, ke Sinjor'o mal'bon'fart'as.

Ĉambr'ist'o

Aĥ ja, sinjor'o Doktor'o! Li est'as en mizer'a stat'o.

Du'a Kurac'ist'o

Kiel vi fart'as, Vi'a Moŝt'o?

JEPPE

Sufiĉ'e bon'e. Mi nur est'as iom soif'a post tiu brand'o, kiu'n mi ricev'is de Jakob ŝu'ist'o hieraŭ. Bon'vol'u don'i al mi nur kruĉ'o'n da bier'o, kaj las'u mi'n for'ir'i; post'e oni bon'e pov'as pend'ig'i vi'n kaj ĉiu'j'n kurac'ist'o'j'n; ĉar mi ne bezon'as medicin'o'n.

Unu'a Kurac'ist'o

Tio'n mi ver'e nom'as fantazi'ad'o, sinjor'o Koleg'o.

Du'a Kurac'ist'o

Ju pli fort'a ĝi est'as, des pli rapid'e ĝi for'vapor'os. Palp'u la puls'o'n de Sinjor'o. Quid tibi videtur, Domin'e Frater?[4]

[Pied'not'o 4—Latin'fraz'o: Kiel ŝajn'as al vi, Sinjor'a Frat'o?]

Unu'a Kurac'ist'o

Mi opini'as, ke li bezon'as kupumon.

Du'a Kurac'ist'o

Mi ne sam'opini'as; ĉar tia'j'n strang'a'j'n mal'fort'ec'o'j'n oni dev'as kurac'i ali'manier'e. Sinjor'o hav'is terur'a'n kaj strang'a'n sonĝ'o'n, kiu flu'ig'is la sang'o'n kaj konfuz'is la cerb'o'n tiel, ke Li imag'as si'n est'i farm'ist'o. Ni dev'as prov'i distr'i Sinjor'o'n per tiu'j afer'o'j, kiu'j kutim'e plej plaĉ'as al Li, don'i al Li tiu'j'n spec'o'j'n de vin'o kaj manĝ'aĵ'o, kiu'j'n Li plej'e ŝat'as, kaj lud'i por Li la melodi'o'j'n, kiu'j'n Li prefer'e aŭskult'as.

(Gaj'a muzik'o komenc'iĝ'as.)

Ĉambr'ist'o

La ŝat'muzik'o de Sinjor'o!

JEPPE

Pov'as est'i. Ĉu ĉiam est'as tia gaj'ec'o ĉi tie en la bien'o?

Ĉambr'ist'o

Tiom oft'e kiom plaĉ'as al Sinjor'o; ĉar Li don'as al ni ĉiu'j manĝ'aĵ'o'n kaj salajr'o'n.

JEPPE

Sed est'as strang'e, ke mi ne memor'as, kio'n mi antaŭ'e far'is.

Du'a Kurac'ist'o

La mal'san'o kaŭz'as, Vi'a Moŝt'o, ke oni forges'as ĉio'n, kio'n oni antaŭ'e far'is. Mi memor'as, ke antaŭ kelk'a'j jar'o'j unu el mi'a'j najbar'o'j, pro fort'a drink'ad'o, tiom konfuz'iĝ'is, ke dum du tag'o'j li imag'is, ke li est'as sen kap'o.

JEPPE

Mi est'us kontent'a, se distrikt'a juĝ'ist'o Krist'ofer spert'us la sam'a'n. Sed li cert'e hav'as mal'san'o'n, kiu est'as tut'e kontraŭ'a; ĉar li imag'as si'n hav'i grand'a'n kap'o'n, kvankam li hav'as tut'e neniu'n, kiel oni pov'as konstat'i per li'a'j verdikt'o'j.

(Ili rid'as. Ha, ha, ha!)

Du'a Kurac'ist'o

Est'as plezur'o aŭskult'i Sinjor'o'n ŝerc'i. Sed por re'ven'i al la rakont'o, tiu sam'a vir'o tra'ir'is la tut'a'n urb'o'n, kaj demand'is al preter'pas'ant'o'j, ĉu iu trov'is la kap'o'n, kiu'n li perd'is; sed feliĉ'e li re'san'iĝ'is kaj nun'temp'e est'as sonor'il'ist'o en Jutlando.

JEPPE

Tio li ja pov'us far'iĝ'i, kvankam li ne re'trov'us si'a'n kap'o'n.

(Ili rid'as de'nov'e. Ha, ha, ha!)

Unu'a Kurac'ist'o

Ĉu sinjor'o Koleg'o memor'as la histori'o'n, kiu okaz'is antaŭ dek jar'o'j pri vir'o, kiu imag'is si'n hav'i plen'plen'o'n da muŝ'o'j en si'a kap'o, kaj ne pov'is liber'iĝ'i el tiu'j fantazi'aĵ'o'j, kiom ajn konvink'e oni klar'ig'is al li, ĝis saĝ'a doktor'o kurac'is li'n tiel: Sur li'a'n kap'o'n li met'is plastr'o'n sur'ŝut'it'a'n de mort'a'j muŝ'o'j, kiu'n li post iom da temp'o for'tir'is, kaj montr'is al la mal'san'ul'o la muŝ'o'j'n. Tiu imag'is, ke ili est'is tir'it'a'j el li'a kap'o, kaj tiel far'iĝ'is san'a. Mi ankaŭ aŭd'is rakont'o'n pri ali'a vir'o, kiu post long'e'daŭr'a febr'o far'iĝ'is konfuz'it'a, kaj li kred'is, ke se li el'ig'us si'a'n akv'o'n, la tut'a land'o sub'akv'iĝ'us. Neni'u pov'is tir'i li'n el tiu'j ide'o'j; ĉar li vol'is mort'i pro la komun'a bon'o. Li est'is san'ig'it'a laŭ jen'a manier'o: Oni send'is mesaĝ'o'n al li ŝajn'e de la Komand'ant'o, dir'ant'e ke la urb'o est'as en danĝer'o de sieĝ'o. Ne est'as akv'o en la rempar'a'j fos'aĵ'o'j. Ĉu li vol'us plen'ig'i ili'n por mal'help'i al la mal'amik'o en'ir'o'n en la urb'o'n? La mal'san'ul'o ĝoj'iĝ'is, ĉar li pov'is serv'i al si'a patr'o'land'o kaj al si mem sam'temp'e, kaj tiel li liber'iĝ'is de si'a akv'o kaj ankaŭ de si'a mal'san'o.

Du'a Kurac'ist'o

Mi pov'as montr'i ekzempl'o'n el ali'a histori'o, kiu okaz'is en Germanio. Nobel'o iam en'ven'is gast'ej'o'n, kaj post manĝ'o li vol'is en'lit'iĝ'i. Li pend'ig'is si'a'n or'a'n kol'ĉen'o'n, kiu'n li kutim'e port'is, sur la mur'o'n en la gast'ej'o. La gast'ej'estr'o atent'e observ'is li'n, akompan'is li'n al la lit'o, kaj dezir'is al li bon'a'n nokt'o'n; sed kiam li rimark'is ke la nobel'o dorm'is, li ŝtel'ir'is en la ĉambr'o'n kaj for'pren'is 60 er'o'j'n el la ĉen'o, kaj post'e re'pend'ig'is ĝi'n sur la mur'o'n. La gast'o el'lit'iĝ'as en la maten'o, sel'ig'as si'a'n ĉeval'o'n kaj sur'met'as si'a'j'n vest'o'j'n. Sed kiam li ek'lig'is la ĉen'o'n ĉirkaŭ si'a'n kol'o'n, li percept'is ke el ĝi perd'iĝ'is la du'on'o de ĝi'a long'o. Li tuj komenc'is kri'i, ke iu li'n pri'ŝtel'is. La gast'ej'estr'o, kiu ŝtel'aŭskult'is ekster la pord'o, tuj al'kur'as, kaj ŝajn'ig'as est'i fund'e konfuz'it'a. Li ek'kri'is: Aĥ, kia terur'a ŝanĝ'o! Kiam la gast'o demand'is, kial li tiel re'ag'is, li dir'is: Aĥ, Sinjor'o! Vi'a kap'o far'iĝ'is du'obl'e pli grand'a, ol ĝi est'is hieraŭ. Post'e li en'port'is fals'a'n spegul'o'n, kiu montr'is ĉio'n en du'obl'a grand'o. Kiam nun la nobel'o vid'is si'a'n kap'o'n tiom grand'a en la spegul'o, li ek'plor'is, kaj dir'is: Aĥ nun mi konstat'as la kaŭz'o'n, pro kiu mi'a ĉen'o far'iĝ'is tro mal'long'a. Li sur'sel'iĝ'is, kaj volv'is si'a'n mantel'o'n ĉirkaŭ si'a'n kap'o'n por ke neni'u vid'u ĝi'n sur'voj'e. Oni dir'as, ke post'e li ten'is si'n hejm'e mult'a'j'n tag'o'j'n, kaj ne pov'is liber'iĝ'i el tiu'j fantazi'aĵ'o'j, sed kred'is, ke la ĉen'o est'is tro mal'long'a ĉar la kap'o far'iĝ'is tro dik'a.

Unu'a Kurac'ist'o

Est'as mult'a'j ekzempl'o'j pri tia'j fantazi'aĵ'o'j. Mi memor'as pri iu, kiu imag'is al si, ke li'a naz'o est'as dek fut'o'j'n long'a, kaj avert'is ĉiu'j'n, kiu'j ven'is renkont'e, ke ili ne tro proksim'iĝ'u.

Du'a Kurac'ist'o

Domin'e Frater cert'e aŭd'is la histori'o'n pri tiu vir'o, kiu imag'is al si, ke li est'as mort'a. Jun'a person'o ek'fantazi'is, ke li est'as mort'a, kaj tial kuŝ'ig'is si'n en ĉerk'o'n, kaj vol'is nek manĝ'i nek trink'i. Li'a'j amik'o'j klar'ig'is al li la stult'aĵ'o'n, kaj prov'is ĉiu'j'n rimed'o'j'n por ig'i li'n manĝ'i, sed van'e. Li rifuz'is kun rid'o, dir'ant'e ke est'as kontraŭ ĉiu'j regul'o'j, ke mort'int'o'j manĝ'u kaj trink'u. Fin'e spert'ul'o pri medicin'o pren'is sur si'n kurac'i li'n per strang'a metod'o. Li pet'is serv'ist'o'n prezent'i si'n kiel mort'int'o'n, kaj kun ĉiu'j solen'aĵ'o'j las'i si'n port'i al la sam'a lok'o, kie kuŝ'as la mal'san'ul'o. Tiu'j du long'e kuŝ'is rigard'ant'e unu la ali'a'n. Fin'e la mal'san'ul'o komenc'is pri'demand'i al la ali'a, kial li tie'n est'is port'it'a; kaj tiu respond'is: ĉar li est'as mort'a. Post'e ili komenc'is demand'i unu al la ali'a pri la manier'o per kiu ili mort'is, kaj ambaŭ detal'plen'e rakont'is. Post'e iu'j laŭ sekret'a inter'konsent'o en'port'is vesper'manĝ'o'n al la last'e “mort'int'a”, kaj jen tiu el'ĉerk'iĝ'is kaj ek'hav'is bon'eg'a'n manĝ'o'n, dir'ant'e al la ali'a: Ĉu ne ankaŭ vi baldaŭ manĝ'u? La mal'san'ul'o mir'is, kaj demand'is ĉu konven'as al mort'ul'o manĝ'i, sed ricev'is la respond'o'n, ke se li ne manĝ'as, li ne pov'as pli long'e est'i mort'a. Li do unu'e las'is si'n persvad'i manĝ'i kun'e kun la ali'a, post'e dorm'i, ek'star'i, si'n vest'i, jes, li ĉiel imit'is la ali'a'n, ĝis li re'far'iĝ'is viv'ant'a kaj prudent'a. Mi pov'us don'i sen'nombr'e pli da ekzempl'o'j pri tia'j strang'eg'a'j fantazi'aĵ'o'j. Tiel ankaŭ okaz'is pri Li'a Moŝt'o, ke Li imag'as si'n est'i mal'riĉ'a farm'ist'o. Sed Li'a Moŝt'o dev'as for'pel'i tia'j'n imag'o'j'n el si'a mens'o, kaj jen Li tuj re'san'iĝ'os.

JEPPE

Sed ĉu ebl'as, ke est'as nur fantazi'aĵ'o'j?

Kurac'ist'o

Cert'e jes! El tiu'j histori'o'j Sinjor'o aŭd'is, kia'n efik'o'n fantazi'aĵ'o'j pov'as hav'i?

JEPPE

Ĉu mi do ne est'as Jeppe sur la Mont'o?

Kurac'ist'o

Cert'e ne!

JEPPE

Kaj la malic'a Nille ne est'as mi'a edz'in'o, ĉu?

Kurac'ist'o

Neniel; ĉar Sinjor'o est'as vidv'o.

JEPPE

Ĉu ankaŭ tio est'as fantazi'aĵ'o, ke ŝi hav'as skurĝ'o'n, kiu nom'iĝ'as “Majstr'o Erik”?

Kurac'ist'o

Nur'a fantazi'aĵ'o.

JEPPE

Kaj ne est'as ver'o, ke mi dev'is ir'i al la urb'o por aĉet'i sap'o'n?

Kurac'ist'o

Ne.

JEPPE

Ankaŭ ne, ke mi for'trink'is la mon'o'n ĉe Jakob ŝu'ist'o?

Ĉambr'ist'o

Ej! Sinjor'o far'is ja ĉas'o'n kun'e kun ni la tut'a'n hieraŭ'o'n.

JEPPE

Eĉ ne ke mi est'as korn'ul'o?

Ĉambr'ist'o

Aj! Sinjor'in'o ja mort'is antaŭ mult'a'j jar'o'j.

JEPPE

Aĥ, mi jam komenc'as percept'i mi'a'n mal'san'o'n. Mi ne plu pens'u pri tiu farm'ist'o; ĉar mi kompren'as, ke sonĝ'o konduk'is mi'n en tiu'n konfuz'o'n. Tamen est'as strang'e kiel hom'o'j pov'as las'i si'n kapt'i en tia'j'n fantazi'aĵ'o'j'n.

Ĉambr'ist'o

Ĉu Sinjor'o bon'vol'as iom promen'ad'i en la ĝarden'o, dum ni i'o'n pret'ig'as por la maten'manĝ'o?

JEPPE

Jes ja; sed dev'as okaz'i rapid'e; ĉar mi est'as kaj mal'sat'a kaj soif'a.

Tri'a Akt'o

Unu'a Scen'o

(Jeppe. Baron'o, ali'vest'it'a kiel sekretari'o. Ĉambr'ist'o kaj plur'a'j serv'ist'o'j.)

(Jeppe ven'as el la ĝarden'o kun si'a sekv'ant'ar'o, kaj tabl'et'o est'as pret'ig'it'a.)

JEPPE

Ha ha! Mi vid'as, ke la tabl'o jam est'as pret'a.

Ĉambr'ist'o

Jes, ĉio est'as pret'a, kiam konven'as al Vi'a Moŝt'o sid'iĝ'i.

(Jeppe sid'ig'as si'n. La ali'a'j star'as mal'antaŭ li'a seĝ'o kaj rid'as pri li'a'j aĉ'a'j manier'o'j, kiam li per ĉiu'j kvin fingr'o'j pren'as el la plad'o, rukt'as super la tabl'o'n, pur'ig'as la naz'o'n per la fingr'o'j kaj ŝmir'as sur la vest'o'j'n.)

Ĉambr'ist'o

Sinjor'o bon'vol'e indik'u, kiu'n vin'o'n li dezir'as?

JEPPE

Vi ja mem sci'as kiu'n vin'o'n mi kutim'as trink'i maten'e.

Ĉambr'ist'o

Est'as la rejn'a vin'o, kiu'n Sinjor'o plej ŝat'as trink'i. Se ĝi ne plaĉ'as al Sinjor'o, li tuj ricev'os ali'a'n.

JEPPE

Ĝi est'as iom tro sek'a. Verŝ'u iom da med'o en ĝi'n, kaj ĝi pli'bon'iĝ'os; ĉar mi mult'e ŝat'as la dolĉ'a'n.

Ĉambr'ist'o

Jen kan'ar'i-sek, se Sinjor'o bon'vol'as gust'um'i.

JEPPE

(trink'as) Ĝi est'as bon'a vin'o. Toks'u ĉiu'j! (ĉiu'n foj'o'n kiam li trink'as, oni sonor'ig'as trumpet'o'j'n.)

JEPPE

Hej, atent'u, ul'o'j! Ankoraŭ glas'o'n da kanajl'o-sek, vi kompren'as, ĉu?—Kie vi ricev'is tiu'n ring'o'n, kiu'n vi port'as sur la fingr'o?

Sekretari'o

Sinjor'o mem don'is ĝi'n al mi.

JEPPE

Tio'n mi ne memor'as; re'don'u ĝi'n; mi cert'e far'is en ebri'o. Tia'j'n ring'o'j'n oni ja ne for'don'as. Post'e mi ekzamen'os kiu'j'n ali'a'j'n aĵ'o'j'n vi ricev'is. Serv'ist'o'j ne hav'u pli ol manĝ'aĵ'o'n kaj salajr'o'n. Mi pov'as ĵur'i, ke mi ne memor'as ke mi donac'is al vi i'o'n apart'e; ĉar kial mi far'us? Tiu ring'o valor'as ja pli ol dek taler'o'j'n. Ne, ne, vi bon'ul'o'j! Ne tiel, ne tiel. Vi ne dev'as mis'uz'i la mal'fort'a'n anim'o'n kaj drink'em'o'n de vi'a Sinjor'o. Kiam mi est'as ebri'a, mi est'as pret'a for'don'i eĉ mi'a'n pantalon'o'n; sed kiam mi for'dorm'ig'is la ebri'ec'o'n, mi re'pren'as mi'a'j'n donac'o'j'n. Ali'e mi spert'us la skurĝ'o'n de mi'a edz'in'o Nille. Aj, kio'n mi dir'as? Nun mi re'fal'as en la antaŭ'a'j'n stult'a'j'n pens'o'j'n kaj ne memor'as, kiu mi est'as. Pli da kanajl'o-sek. Sam'a'n San'o'n!

(Trumpet'o'j sonor'iĝ'as.)

JEPPE

Atent'u kio'n mi dir'as, ul'o'j! De nun jen'o est'u por vi instrukci'o, ke kiam mi en la vesper'o i'o'n donac'as en ebri'ec'o, tio'n vi re'don'u maten'e. Kiam serv'ist'o'j ricev'as pli ol ili pov'as manĝ'i, ili far'iĝ'as arogant'a'j kaj fier'e rekt'ig'as la nuk'o'n antaŭ si'a'j sinjor'o'j.—Kiom'a'n salajr'o'n ricev'as vi?

Sekretari'o

Sinjor'o ĉiam don'is al mi 200 taler'o'j'n jar'e.

JEPPE

Je Diabl'o, de nun vi ne hav'u 200 taler'o'j'n; kiom vi util'as por 200 taler'o'j? Mi mem dev'as pen'i kiel brut'o kaj star'i en la gren'ej'o de maten'o ĝis vesper'o kaj pov'as apenaŭ.... Jen, nun re'ven'as tiu'j damn'it'a'j farm'ist'fantazi'o'j. Krom'a'n glas'o'n da vin'o.

(Li trink'as de'nov'e, kaj la trumpet'o'j sonor'iĝ'as.)

JEPPE

200 taler'o'j'n! Est'as ja sen'haŭt'ig'o de si'a Sinjor'o. Jen, aŭskult'u, bon'ul'o'j! Kiam mi est'os manĝ'int'a, mi intenc'as pend'ig'i ĉiu'n du'a'n en la bien'o. Sci'u, ke mi ne las'as al mi pri'ŝerc'i en mon'afer'o'j.

Ĉambr'ist'o

Ni re'don'os ĉio'n, kio'n ni ricev'is de Vi'a Moŝt'o.

JEPPE

Jes, jes “Vi'a Moŝt'o, Vi'a Moŝt'o!” Da kompliment'o'j kaj baslemenoj[5] vi hav'as sufiĉ'e ĉi'temp'e. Vi buŝ'e flat'as mi'n per vi'a “Vi'a Moŝt'o”, ĝis vi for'port'is mi'a'n tut'a'n mon'o'n, kaj vi mem far'iĝ'os moŝt'o'j. La buŝ'o dir'as: “Vi'a Moŝt'o”, sed la kor'o “Vi'a Azen'o”. Vi ne dir'as, kio'n vi pens'as, vi ul'o'j; Vi dung'it'o'j est'as kiel Abner, kiu salut'ant'e Roland dir'is: Salut'o'n al vi, mi'a frat'o! kaj jen li pik'as la ponard'o'n en li'a'n kor'o'n. Kred'u mi'n, ke Jeppe ne est'as stult'ul'o.

[Pied'not'o 5—Man'o'kis'o'j. Mal'pur'aĵ'o el la franc'lingv'a, “je vous baise les mains,”—mi kis'as vi'a'j'n man'o'j'n.]

(Ĉiu'j genu'fal'as kaj pet'as indulg'o'n.)

JEPPE

Ek'star'u, ul'o'j! Atend'u, ĝis mi manĝ'fin'as; post'e mi ekzamen'os kiel stat'as, kaj kiu'j merit'as pend'ig'o'n aŭ ne. Nun mi vol'as amuz'iĝ'i.—Kie est'as mi'a intendant'o?

Ĉambr'ist'o

Li est'as ekster'e.

JEPPE

Tuj en'ven'ig'u li'n.

Du'a Scen'o

Intendant'o

(en arĝent'buton'um'it'a frak'o, kun sabr'o ĉe la tali'o) Vi'a Moŝt'o i'o'n ordon'as?

JEPPE

Neni'o'n krom pend'ig'i vi'n.

Intendant'o

Mi ja neniu'n krim'o'n far'is, Vi'a Moŝt'o! kial mi do est'u pend'ig'ot'a?

JEPPE

Vi est'as intendant'o, ĉu ne?

Intendant'o

Jes, mi est'as, Vi'a Moŝt'o.

JEPPE

Kaj tamen vi demand'as kial vi est'u pend'ig'ot'a?

Intendant'o

Mi ja serv'is Vi'a'n Moŝt'o'n fidel'e kaj honest'e, kaj diligent'e labor'is en mi'a posten'o, tiel ke Vi'a Moŝt'o ĉiam laŭd'is mi'n antaŭ si'a'j ali'a'j serv'ist'o'j.

JEPPE

Jes, cert'e vi est'is diligent'a en vi'a posten'o; tio'n oni ja vid'as pro vi'a'j buton'o'j el muld'it'a arĝent'o. Kiu'n salajr'o'n vi ricev'as jar'e?

Intendant'o

Du'on'a'n cent'o'n da taler'o'j jar'e.

JEPPE

(paŝ'ad'as tie'n kaj re'e'n) Du'on'a'n cent'o'n da taler'o'j? Jes, vi tuj est'u pend'ig'ot'a.

Intendant'o

Ne pov'as ja est'i mal'pli, Vi'a Moŝt'o, por pen'ig'a serv'o dum tut'a jar'o.

JEPPE

Ĝust'e pro tio al la pend'ig'il'o, ĉar vi ne ricev'as pli ol du'on'a'n cent'o'n da taler'o'j. Vi hav'as mon'o'n por frak'o kun arĝent'a'j buton'o'j, por bord'aĵ'o'j ĉe la man'o'j, por silk'a sak'et'o ĉe la har'ar'o kaj ricev'as nur du'on'a'n cent'o'n jar'e. Ĉu vi do ne ŝtel'as de mi, kompat'ind'ul'o? ĉar de kie vi ali'e ricev'us tiu'j'n riĉ'aĵ'o'j'n?

Intendant'o

(sur'genu'e) Aĥ, Vi'a Moŝt'o! kompat'u mi'n pro mi'a mal'riĉ'a edz'in'o kaj pro mi'a'j ne'plen'aĝ'a'j infan'o'j.

JEPPE

Ĉu vi hav'as mult'a'j'n infan'o'j'n?

Intendant'o

Mi hav'as sep infan'o'j'n en viv'o, Vi'a Moŝt'o.

JEPPE

Ha, ha! sep infan'o'j'n en viv'o? Rapid'e, pend'ig'u li'n, sekatario!

Sekretari'o

Aĥ, Vi'a Moŝt'o! Mi ja ne est'as ekzekut'ist'o.

JEPPE

Kio vi ne est'as, vi pov'os far'iĝ'i; vi aspekt'as ĉia'spec'e kapabl'a. Kiam vi est'os pend'ig'int'a li'n, mi mem post'e vi'n pend'ig'os.

Intendant'o

Aĥ, Vi'a Moŝt'o! ĉu ne est'as pardon'o?

JEPPE

(de'nov'e paŝ'ad'as, ek'sid'as por trink'i, ek'star'as de'nov'e) Du'on'a'n cent'o'n da taler'o'j, edz'in'o'n kaj sep infan'o'j'n! Se neni'u ali'a pend'ig'os vi'n, mi mem tio'n far'os. Mi bon'e sci'as kia'j ul'o'j vi est'as, vi intendant'o'j; mi sci'as kiel vi trakt'is mi'n mem kaj ali'a'j'n kompat'ind'a'j'n farm'ist'o'j'n.... Aj! jen re'ven'as tiu'j damn'it'a'j farm'ist'fantazi'aĵ'o'j en mi'a'n kap'o'n. Mi dir'us, ke mi kon'as vi'a'n kondut'o'n kaj vi'a'j'n manovr'o'j'n tiel bon'e sur'fingr'e, ke mi mem pov'us est'i intendant'o, se neces'e. Vi sen'krem'ig'as la lakt'o'n, kaj la Sinjor'o'j ricev'as fek'aĵ'o'n, pardon'u la esprim'o'n. Mi kred'as, ke se la mond'o long'e star'os, intendant'o'j far'iĝ'os junkr'o'j kaj junkr'o'j far'iĝ'os intendant'o'j. Kiam farm'ist'o i'o'n kaŝ'e don'as al vi aŭ al vi'a'j edz'in'o'j, vi aŭd'ig'os al la Sinjor'o: La kompat'ind'ul'o est'as sufiĉ'e labor'em'a kaj diligent'a, sed plur'a'j akcident'o'j okaz'is al li, tiel ke li ne pov'as pag'i; li hav'as ne'fekund'a'n ter'o'n, skabi'o atak'is li'a'n brut'ar'o'n kaj tiel plu, kaj per tiu babil'aĉ'o la sinjor'o'j dev'as las'i si'n kontent'ig'i. Kred'u mi'n, bon'ul'o, mi ne las'as mi'n tir'i per la naz'o; ĉar mi mem est'as farm'ist'o kaj fil'o de farm'ist'o.... Jen, nun re'ven'as tiu sorĉ'o! Mi dir'as, ke mi mem est'as fil'o de farm'ist'o; ĉar Abrahamo kaj Eva, ni'a'j unu'a'j ge'patr'o'j, est'is ter'kultur'ist'o'j.

Sekretari'o

(genu'e) Aĥ, Vi'a Moŝt'o! est'u kompat'em'a pro li'a mal'riĉ'a edz'in'o; ĉar el kio ŝi nutr'u patr'in'o'n kaj infan'o'j'n?

JEPPE

Kiu dir'as, ke ili viv'u? Oni pend'ig'u ili'n sam'temp'e.

Sekretari'o

Aĥ, Sinjor'o! est'as tiom ĉarm'a, bel'a vir'in'o.

JEPPE

Nu? Ebl'e vi mem am'as ŝi'n, ĉar vi tiom zorg'as por ŝi? En'konduk'u ŝi'n.

(La vir'in'o en'ven'as kaj kis'as li'a'n man'o'n.)

JEPPE

Ĉu vi est'as la edz'in'o de la intendant'o?

Vir'in'o

Jes, mi est'as, Vi'a Moŝt'o.

JEPPE

(tuŝ'as ŝi'a'n mam'o'n) Vi est'as bel'a. Ĉu vi vol'as kuŝ'i kun mi ĉi'nokt'e?

Vir'in'o

Vi'a Moŝt'o ordon'as en ĉio; ĉar mi est'as en Li'a serv'o.

JEPPE

(al la intendant'o) Ĉu vi permes'as, ke mi kuŝ'os kun vi'a edz'in'o ĉi'nokt'e?

Intendant'o

Mi dank'as al Vi'a Moŝt'o, ke Li vol'as far'i tiu'n honor'o'n al mi'a dom'o.

JEPPE

Jen! Met'u seĝ'o'n por ŝi; ŝi manĝ'u kun'e kun mi.

(Ŝi ek'sid'as ĉe la tabl'o, manĝ'as kaj trink'as kun li; li far'iĝ'as ĵaluz'a al la sekretari'o kaj dir'as:)

JEPPE

Vi spert'os akcident'o'n, se vi rigard'as ŝi'n.

(Tiom oft'e kiom li ek'rigard'as la sekretari'o'n, tiu tuj for'direkt'as si'a'n rigard'o'n de ŝi kaj rigard'as ter'e'n. Jeppe kant'as mal'mod'a'n am'kant'o'n, dum li sid'as ĉe'tabl'e kun ŝi; li ordon'as ke oni lud'u pol'a'n danc'o'n, kaj danc'as kun ŝi, sed fal'as tri foj'o'j'n pro drink'ad'o; fin'e la kvar'a'n foj'o'n li rest'as kuŝ'ant'a kaj en'dorm'iĝ'as.)

Baron'o

(kiu ĝis nun aktor'is kiel sekretari'o) Li jam dorm'as profund'e. Nun ni gajn'is la lud'o'n; sed preskaŭ ni mem star'is en mok'o; ĉar li intenc'is ni'n tiran'i, pro kio ni aŭ dev'us van'ig'i la histori'o'n, aŭ las'i ni'n mal'bon'e trakt'i de tiu krud'a farm'ist'o, el kies kondut'o oni pov'as lern'i, kiom tiran'a'j kaj arogant'a'j far'iĝ'as tia'j hom'o'j, kiu'j el la kot'o tro rapid'e ven'as al honor'o kaj dign'o. Preskaŭ est'is mal'feliĉ'a moment'o, kiam mi pren'is rol'o'n de sekretari'o; ĉar se li mi'n bat'us, est'us mal'agrabl'a histori'o, kiu ĵet'us sur mi'n ne mal'pli da mok'ad'o ol sur tiu'n farm'ist'o'n. Plej bon'e est'as, ke ni las'u li'n ankoraŭ iom dorm'i, antaŭ ol ni de'nov'e sur'met'u al li li'a'j'n mal'pur'a'j'n farm'ist'vest'aĵ'o'j'n.

Erik

Aj Sinjor'o! li jam dorm'as kiel ŝton'o; jen vid'u! mi pov'as li'n bat'i, li tio'n ne sent'as.

Baron'o

El'konduk'u li'n, kaj fin'u la komedi'o'n.

Kvar'a Akt'o

Unu'a Scen'o

(Jeppe kuŝ'as sur sterk'ej'o en si'a'j mal'nov'a'j farm'ist'vest'aĵ'o'j. Li vek'iĝ'as kaj kri'as:)

JEPPE

Hej, Sekatario! Ĉambr'ist'o! Lake'o'j! Pli da kanajl'o-sek!

(Rigard'as ĉirkaŭ'e'n kaj frot'as si'a'j'n okul'o'j'n sam'e kiel antaŭ'e, palp'as si'a'n kap'o'n kaj kapt'as si'a'n mal'nov'a'n larĝ'a'n ĉapel'o'n, frot'as la okul'o'j'n kaj turn'as la ĉapel'o'n ĉiu'flank'e'n, rigard'as si'a'j'n vest'aĵ'o'j'n, kaj re'kon'as si'n mem; komenc'as parol'i:)

Kiom long'e est'is Abrahamo en Paradiz'o? Mi nun bedaŭr'ind'e re'kon'as ĉio'n, mi'a'n kuŝ'ej'o'n, mi'a'n jak'o'n, mi'a'n mal'nov'a'n korn'ul-ĉapel'o'n, mi'n mem. Jen, Jeppe, io ali'a ol trink'i kanajl'o'n-sek el or'um'it'a'j glas'o'j, sid'i ĉe'tabl'e kun lake'o'j kaj sekatarioj mal'antaŭ la seĝ'o. La feliĉ'o bedaŭr'ind'e neniam daŭr'as long'e. Aĥ, aĥ! ke mi, kiu est'is tia sinjor'a Moŝt'o antaŭ ne'long'e, vid'u mi'n en tia aĉ'a stat'o, mi'a ornam'it'a lit'o nun sterk'ej'o, mi'a or'brod'it'a ĉap'o mal'nov'a korn'ul'ĉapel'o, mi'a'j lake'o'j pork'o'j, kaj mi mem de grand'sinjor'o re'ŝanĝ'it'a al kompat'ind'a farm'ist'o! Mi imag'is, kiam mi re'vek'iĝ'is, ke mi trov'us mi'a'j'n fingr'o'j'n kun or'a'j ring'o'j; sed ili port'as, permes'u la esprim'o'n, sigel'o'n de io tut'e ali'a. Mi intenc'is postul'i respond'ec'o'n de mi'a'j serv'ist'o'j; sed nun mi dev'as mem pret'ig'i mi'a'n dors'o'n, kiam mi re'ven'os hejm'e'n por respond'ec'i pri mi'a'j ag'o'j. Mi imag'is, kiam mi vek'iĝ'is, pren'i glas'o'n da kanajl'o-sek’, sed ricev'is, por dec'e parol'i, fekbulon en la man'o'n. Aĥ, aĥ, Jeppe! tiu loĝ'ad'o en Paradiz'o daŭr'is mal'long'e, kaj vi'a ĝoj'o ek'hav'is rapid'a'n fin'o'n. Sed kiu sci'as, ĉu la sam'a ne pov'us okaz'i al mi, se mi ankoraŭ'foj'e en'dorm'iĝ'os? Aĥ, aĥ! ke tio okaz'u al mi! Aĥ, ke tio re'ven'u!

(Kuŝ'ig'as si'n por dorm'i.)

Du'a Scen'o

NILLE

Ĉu ebl'e mi kred'u, ke iu akcident'o okaz'is al li? Kiel do tio pov'as est'i? Aŭ la diabl'o pren'is li'n, aŭ, kio'n mi pli tim'as, li sid'as en gast'ej'o kaj for'drink'as la mon'o'n. Mi est'is stult'a konfid'i al tiu drink'em'ul'o dek du ŝiling'o'j'n je unu foj'o.—Sed kio'n mi vid'as? Ĉu li ne kuŝ'as ronk'ant'e tie en la sterk'o? Aĥ, mi kompat'ind'a hom'o, kiu hav'u tia'n brut'o'n kiel edz'o'n! Vi'a dors'o pag'u sufiĉ'e mult'e'kost'e.

(Ŝtel'ir'as silent'e kaj don'as al li frap'o'n de “Majstr'o Erik” sur la pug'o.)

JEPPE

Aj, Aj! Help'u, Help'u! Kio est'as? Kie mi est'as? Kiu bat'as mi'n? Kial oni bat'as mi'n? Aj!

NILLE

Mi tuj instru'u al vi kio est'as.

(Frap'as li'n de'nov'e kaj tir'as li'n per la har'o'j.)

JEPPE

Aĥ, kar'a Nille! ne frap'u mi'n pli! Vi ne sci'as kio okaz'is al mi.

NILLE

Kie vi drink'em'ul'o tiom long'e est'is? Kie est'as la sap'o, kiu'n vi dev'is aĉet'i?

JEPPE

Mi ne pov'is ating'i la urb'o'n, Nille!

NILLE

Kial vi ne pov'is ating'i la urb'o'n?

JEPPE

Sur'voj'e mi est'is lev'it'a al Paradiz'o.

NILLE

Al Paradiz'o! (bat'as li'n) Al Paradiz'o! (de'nov'e bat'as li'n) Al Paradiz'o! (bat'as li'n de'nov'e). Vi eĉ vol'as mistifik'i mi'n, ĉu?

JEPPE

A-a-a! Tiel ver'e, kiel mi est'as honest'a vir'o, mi dir'as la ver'o'n.

NILLE

Kio est'as ver'o?

JEPPE

Ke mi est'is en Paradiz'o.

(Nille ripet'as: En Paradiz'o! kaj daŭr'e frap'as li'n.)

JEPPE

Aĥ, kar'eg'a Nille! ne frap'u mi'n plu!

NILLE

Rapid'e, konfes'u kie vi est'is, aŭ mi murd'os vi'n.

JEPPE

Aĥ, mi volont'e konfes'os kie mi est'is, se vi ne plu frap'as mi'n.

NILLE

Do, konfes'u.

JEPPE

Ĵur'u, ke vi ne plu bat'os mi'n.

NILLE

Ne.

JEPPE

Tiel ver'e kiel mi est'as honest'a vir'o kaj nom'iĝ'as Jeppe sur la Mont'o, est'as ver'o, ke mi est'is en Paradiz'o kaj vid'is afer'o'j'n, kiu'j mir'ig'os vi'n aŭd'i.

(Nille de'nov'e bat'as li'n kaj tir'as li'n intern'e'n per la har'o'j.)

Tri'a Scen'o

NILLE

(sol'a) Jen, vi best'a drink'ul'o! Nun unu'e el'dorm'u la ebri'ec'o'n; post'e ni plu'e kun'parol'u. Tia'j pork'o'j, kia vi est'as, ne ven'as al Paradiz'o. Imag'u kiel tiu brut'o for'drink'is si'a'n prudent'o'n. Sed se li si'n regal'is je mi'a kost'o, li ankaŭ honest'e pro tio pent'u; ĉar dum du tag'o'j li ricev'u neni'o'n sek'a'n nek mal'sek'a'n. Post tiam cert'e for'las'os li'n la fantazi'aĵ'o'j pri Paradiz'o.

Kvar'a Scen'o

(Tri arm'it'a'j vir'o'j ven'as.)

Tri Vir'o'j

Ĉu ne ĉi tie loĝ'as vir'o, kiu nom'iĝ'as Jeppe?

NILLE

Jes, li loĝ'as.

Tri Vir'o'j

Ĉu vi est'as li'a edz'in'o?

NILLE

Jes, bon'a Di'o, bedaŭr'ind'e!

Tri Vir'o'j

Ni dev'as parol'i kun li.

NILLE

Li est'as tut'e ebri'a.

Tri Vir'o'j

Ne mal'help'as. Tuj el'ig'u li'n, aŭ akcident'o okaz'os al la tut'a dom'o.

(Nille en'ir'as, kaj el'puŝ'as Jeppe kun tia rapid'ec'o, ke li renvers'as unu el la tri vir'o'j kun si laŭ la plank'o.)

Kvin'a Scen'o

JEPPE

Aĥ, aĥ, vi bon'a'j vir'o'j; nun vi vid'as kun kia edz'in'o mi dev'as viv'aĉ'i.

Tri Vir'o'j

Vi neni'a'n ali'a'n trakt'ad'o'n merit'as; ĉar vi est'as krim'ul'o.

JEPPE

Kio'n mal'bon'a'n mi do far'is?

Tri Vir'o'j

Tio'n vi tuj sci'os antaŭ la tribunal'o.

Ses'a Scen'o

(Jeppe. La tri vir'o'j. Juĝ'ist'o. Du advokat'o'j. Atest'ant'o.)

(La juĝ'ist'o en'ven'as kun'e kun krom'a asist'ant'o kaj ek'sid'as sur si'a seĝ'o. Jeppe man'lig'it'a dors'e est'as konduk'at'a antaŭ la tribunal'o'n.)

Atest'ant'o

(antaŭ'e'n'paŝ'as kaj kulp'ig'as li'n tiel:) Jen est'as vir'o, sinjor'o Juĝ'ist'o, kiu'n ni atest'e vid'is en'ŝtel'iĝ'i en la dom'o'n de la Baron'o, ŝajn'ig'i est'i Li'a Moŝt'o, sur'met'i li'a'j'n vest'aĵ'o'j'n, tiran'i li'a'j'n serv'ist'o'j'n; kaj ĉar tio est'as ne'kred'ebl'e impertinent'a kondut'o, ni postul'as nom'e de ni'a Sinjor'o, ke li est'u apart'e sever'e pun'at'a kiel for'tim'ig'a ekzempl'o por ali'a'j per'fort'ul'o'j.

Juĝ'ist'o

Ĉu est'as ver'e, kio'n oni imput'as al vi? El'dir'u por vi'a defend'o; ĉar ni vol'as neniu'n kondamn'i ne'aŭd'it'a'n.

JEPPE

Aĥ, mi kompat'ind'ul'o! kio'n mi dir'u? Mi konfes'as, ke mi merit'as pun'o'n, sed nur pro la mon'o, kiu'n mi for'drink'is, kaj por kiu mi dev'is aĉet'i sap'o'n. Krom'e mi konfes'as, ke mi ĵus est'is en iu kastel'o. Sed kiel mi tie'n en'ven'is, kaj kiel mi re'e el'ven'is, mi ne sci'as.

Unu'a Advokat'o

Jen Juĝ'ist'o mem aŭd'as el li'a propr'a konfes'o, ke li ebri'iĝ'is kaj en ebri'o far'is tia'n abomen'a'n krim'o'n, ke nun nur rest'as verdikt'i, ĉu tia krud'a krim'ul'o pov'as sen'kulp'ig'i si'a'n krim'o'n per ebri'ec'o. Mi opini'as, ke ne! Ĉar tiel nek mal'ĉast'ec'o nek murd'o est'us pun'ebl'a; ĉiu ajn serĉ'us pretekst'o'j'n, kaj dir'us, ke est'is far'it'a en ebri'ec'o. Kaj, kvankam li pov'as pruv'i ke li est'is ebri'a, li'a afer'o tamen ne pli'bon'iĝ'as; ĉar est'as dir'it'e: Pro kio oni far'as en ebri'ec'o, oni pun'pag'u kiam oni sen'ebri'iĝ'as. Est'as ja kon'at'e, ke pro tia krim'o vir'o ĵus est'is pun'at'a, kvankam la krim'ul'o las'is si'n el naiv'ec'o de'log'i, kaj ŝajn'ig'is, ke li est'us Sinjor'o; sed li'a naiv'ec'o kaj stult'ec'o ne pov'is sav'i li'n de la mort'o. Ĉar pun'o sol'e ekzist'as kiel ekzempl'o por ali'ul'o'j. Mi rakont'us la histori'o'n, se mi ne tim'us per tio tro long'ig'i la proces'o'n.

Du'a Advokat'o

Estim'at'a sinjor'o Juĝ'ist'o! Jen'a proces'o aspekt'as al mi tiel strang'a, ke mi ne kapabl'as kred'i, ke la afer'o tiel ver'e okaz'is, kvankam est'us pli'a'j atest'ant'o'j. Simpl'anim'a farm'ist'o en'ŝtel'iĝ'us en la bien'dom'o'n de Sinjor'o, kaj prezent'us si'n kiel li'a'n person'o'n, sen sur'pren'i li'a'n vizaĝ'o'n kaj statur'o'n? Kiel li pov'us penetr'i en la dorm'o-ĉambr'o'n de Sinjor'o? Kiel li pov'us sur'met'i la vest'aĵ'o'j'n de Sinjor'o, sen est'i observ'at'a de iu? Ne, sinjor'o Juĝ'ist'o! oni pov'as vid'i, ke est'as fikci'a intrig'o de la mal'amik'o'j de tiu kompat'ind'a vir'o. Mi do esper'as, ke li est'u absolv'at'a.

JEPPE

(plor'ant'a) Bon'a Di'o ben'u vi'a'n buŝ'o'n! Mi hav'as pec'o'n da tabak'o en mi'a pantalon'poŝ'o, se vi ne vol'as rifuz'i; ĝi est'as sufiĉ'e bon'a por ĉiu honest'ul'o, kiu vol'as maĉ'i.

Du'a Advokat'o

Gard'u nur vi'a'n tabak'o'n, Jeppe! Ke mi defend'e parol'as por vi, ne cel'as donac'o'n aŭ trink'aĵ'o'n, sed okaz'as sol'e pro krist'an'a kompat'o.

JEPPE

Pardon'u, sinjor'o Prokurator'o! mi ne opini'is, ke hom'o'j el vi'a profesi'o est'as tiom honest'a'j.

Unu'a Advokat'o

Kio'n mi'a Koleg'o prezent'as por liber'ig'o de tiu krim'ul'o, tio baz'iĝ'as nur sur supoz'o'j. Ĉi tie ne est'as demand'o ĉu est'as ver'ŝajn'e ke tia ag'o pov'as okaz'i aŭ ne; pruv'o'j prezent'iĝ'as ke okaz'is, pruv'o'j kaj de atest'ant'o'j kaj de li'a propr'a konfes'o.

Du'a Advokat'o

Se hom'o konfes'as en tim'o kaj terur'o, tia konfes'o ne valid'as. Tial mi opini'as plej bon'e don'i al tiu naiv'ul'o temp'o'n pri'pens'i, kaj de'nov'e pri'demand'i li'n.

Juĝ'ist'o

Aŭskult'u, Jeppe! pri'pens'u kio'n vi dir'as. Ĉu vi konfes'as tio'n, pro kio oni akuz'as vi'n?

JEPPE

Ne! mi far'os sankt'a'n ĵur'o'n, ke est'as mensog'o ĉio, kio'n mi ĵur'is antaŭ'e; ĉar mi ne el'ir'is el mi'a dom'o dum tri tag'o'j.

Unu'a Advokat'o

Sinjor'o Juĝ'ist'o! mi firm'e opini'as, ke ne rajt'as ĵur'i iu, kontraŭ kiu unu'e atest'ant'o'j prezent'is pruv'o'j'n, kaj kiu post'e mem konfes'is si'a'n krim'o'n.

Du'a Advokat'o

Mi opini'as, ke jes.

Unu'a Advokat'o

Mi opini'as ke ne.

Du'a Advokat'o

Ĉar la akuz'o aspekt'as tiom strang'e.

Unu'a Advokat'o

Neniu'j cirkonstanc'o'j help'as kontraŭ atest'ant'o'j kaj konfes'o.

JEPPE

(mal'laŭt'e) Ke ili ek'flam'u en inter'bat'ad'o; kaj jen mi sam'temp'e ek'kapt'us la juĝ'ist'o'n, kaj draŝ'us li'n tiom, ke li forges'us kaj leĝ'o'n kaj preskrib'o'n.

Du'a Advokat'o

Sed aŭskult'u, sinjor'o Koleg'o! kvankam est'as konfes'o pri la mis'far'o, la vir'o tamen ne merit'as pun'o'n; ĉar li ja neni'o'n mal'bon'a'n far'is sur la bien'o, nek murd'o'n nek ŝtel'o'n.

Unu'a Advokat'o

Tio est'as indiferent'a; intentio furandi egal'as furtum.[6]

[Pied'not'o 6—Latin'fraz'o: intenc'o ŝtel'i egal'as ŝtel'o'n.]

JEPPE

Parol'u dan'lingv'e, vi nigr'a hund'o! Tiam ni respond'os!

Unu'a Advokat'o

Ĉar egal'e ĉu li kapt'iĝ'as kiam li vol'as ŝtel'i, ĉu kiam li est'as ŝtel'int'a, li tamen est'as ŝtel'ist'o.

JEPPE

Aĥ, sinjor'o Juĝ'ist'o! mi pret'as pend'i, se tiu prokurator'o pend'u flank'e de mi.

Du'a Advokat'o

Ĉes'u pri tia'j vort'o'j, Jeppe! vi nur pli fuŝ'as vi'a'n afer'o'n per tio.

JEPPE

Kial do vi ne respond'as? (mal'laŭt'e:) Li star'as kiel stult'a brut'o.

Du'a Advokat'o

Sed kiel atest'iĝ'as tiu furandi propositum?[7]

[Pied'not'o 7—Latin'fraz'o: ŝtel'ad'a deklar'o.]

Unu'a Advokat'o

Quicunqve in ædes alien'as noctu irrumpit tanqvam fur aut nocturnus grassator existimandus est, atque re'us hic it'a, erg'o...[8]

[Pied'not'o 8—Latin'fraz'o: Kiu ajn nokt'e en ali'ul'a'n dom'o'n en'romp'as, dev'as est'i rigard'at'a kiel ŝtel'ist'o aŭ nokt'a tumult'ul'o, kaj tial kulp'a, do...]

Du'a Advokat'o

Neg'o majorem, qvod scilicet irruperit.[9]

[Pied'not'o 9—Latin'fraz'o: Mi ne'as la antaŭ'a'n, ke li cert'e en'romp'is.]

Unu'a Advokat'o

Res manifest'a est, tot legitim'is testibus extantibus ac confitente re'o.[10]

[Pied'not'o 10—Latin'fraz'o: La afer'o evident'a est'as, tiom da laŭ'rajt'a'j atest'ant'o'j est'ant'e kaj la kulp'ul'o konfes'ant'e.]

Du'a Advokat'o

Quicunqve vi vel met'u coactus fuerit confiteri...[11]

[Pied'not'o 11—Latin'fraz'o: Kiu ajn est'as dev'ig'it'a konfes'i aŭ per'fort'e aŭ per tim'o.... ]

Unu'a Advokat'o

Aj! kie est'as tiu Vis? kie est'as tiu Met'us?[12] Tio est'as nur leĝ'implik'o'j.

[Pied'not'o 12—Latin'fraz'o: (...) per'fort'o? (...) tim'o?]

Du'a Advokat'o

Ne, vi aplik'as leĝ'implik'o'j'n.

Unu'a Advokat'o

Pro tio neni'u honest'a vir'o kulp'ig'u mi'n.

(Ili kapt'as unu la ali'a'n brust'e, kaj Jeppe kur'as mal'antaŭ la unu'a'n advokat'o'n kaj de'tir'as ties peruk'o'n.)

Juĝ'ist'o

Respekt'u la tribunal'o'n! Ĉes'u; mi jam hav'as sufiĉ'e.

(Leg'as la verdikt'o'n:)

“Ĉar Jeppe sur la Mont'o, fil'o de Nils sur la Mont'o kaj nep'o de Jeppe sam'lok'e, konvink'e kulp'iĝ'is, kaj de leĝ'a'j atest'ant'o'j kaj de si'a propr'a konfes'o, pro en'ŝtel'iĝ'o en la kastel'o'n de la Baron'o, sur'met'o de ties vest'aĵ'o'j kaj kruel'a trakt'ad'o de ties serv'ist'o'j, li kondamn'iĝ'as al mort'o per venen'o, kaj kiam li est'os mort'a, li'a korp'o est'u pend'ig'at'a.”

JEPPE

(sur'genu'e) Aĥ! aĥ! Estim'at'a Juĝ'ist'o! Ĉu ne est'as pardon'o?

Juĝ'ist'o

Ne, neniel. La verdikt'o tuj efektiv'iĝ'u en mi'a ĉe'est'o.

JEPPE

Aĥ, ĉu mi ne ricev'u glas'o'n da brand'o unu'e, antaŭ ol mi trink'os la venen'o'n, por ke mi mort'u kuraĝ'a?

Juĝ'ist'o

Jes, tio'n ni pov'as permes'i.

JEPPE

(trink'as tri glas'o'j'n da brand'o, de'nov'e fal'as genu'e kaj demand'as:) Ĉu ne est'as pardon'o?

Juĝ'ist'o

Ne, Jeppe, nun est'as tro mal'fru'e.

JEPPE

Aĥ, neniam est'as tro mal'fru'e. La Juĝ'ist'o ja pov'as ŝanĝ'i la verdikt'o'n kaj dir'i, ke la unu'a'n foj'o'n li verdikt'is erar'e. Tio jam oft'e okaz'as; ĉar ni ja ĉiu'j est'as hom'o'j.

Juĝ'ist'o

Ne, vi mem sent'os post kelk'a'j minut'o'j, ke est'as tro mal'fru'e; ĉar vi jam ricev'is la venen'o'n kun'e kun la brand'o.

JEPPE

Aĥ mi kompat'ind'a hom'o! Ĉu mi jam glut'is la venen'o'n? Aĥ, adiaŭ, Nille! Kvankam, vi vir'in'aĉ'o! vi ne merit'as, ke mi adiaŭ'u vi'n. Adiaŭ Jens, Nils, kaj Krist'ofer! Adiaŭ mi'a fil'in'o Mart'e! Adiaŭ mi'a plej favor'at'a! Pri vi mi sci'as, ke mi est'as vi'a patr'o; vi ja hav'as la vizaĝ'o'n de vi'a patr'o; ni egal'as unu la ali'a'n kiel du gut'o'j de akv'o. Adiaŭ mi'a plur'kolor'a ĉeval'o, kaj dank'o'n pro ĉiu foj'o kiam mi rajd'is sur vi; post mi'a'j propr'a'j infan'o'j mi neniu'n best'o'n am'is kiel vi'n. Adiaŭ Fejerfaks, mi'a fidel'a hund'o kaj gard'ant'o de la pord'o! Adiaŭ Mons, mi'a nigr'a kat'o! Adiaŭ mi'a'j bov'o'j, mi'a'j ŝaf'o'j, mi'a'j pork'o'j! kaj dank'o'n pro bon'a kompani'o kaj pro ĉiu tag'o, kiam mi kon'is vi'n. Adiaŭ.... Aĥ nun mi ne plu pov'as, tiom mi far'iĝ'as pez'a kaj sen'fort'a. (Li fal'as kaj rest'as kuŝ'ant'a)

Juĝ'ist'o

Plen'um'iĝ'is bon'e. La dorm'ig'il'o jam efik'is; nun li dorm'as kiel ŝton'o. Pend'ig'u li'n; sed zorg'u, ke li ne vund'iĝ'as, kaj lig'u la ŝnur'o'n nur sub li'a'j brak'o'j. Nun ni vol'as vid'i kiel li si'n ten'os kiam li vek'iĝ'os kaj trov'os si'n pend'ant'a. (Ili for'tir'as li'n.)

Kvin'a Akt'o

Unu'a Scen'o

(Jeppe pend'as de pend'ig'il'o. Nille. Post'e Juĝ'ist'o kaj sekv'ant'ar'o.)

NILLE

(ŝir'as si'a'j'n har'o'j'n, frap'as si'a'n brust'o'n kaj kri'as:) Aĥ, aĥ! ĉu ebl'as ke mi vid'u mi'a'n mild'a'n edz'o'n pend'i tiel hont'e de pend'ig'il'o! Aĥ, mi'a kar'eg'a edz'o! Pardon'u al mi se mi kontraŭ'is al vi. Aĥ, aĥ! Mi'a konscienc'o vek'iĝ'as; tro mal'fru'e mi nun pent'as mi'a'n akr'a'n kondut'o'n; nur nun mi bedaŭr'as vi'a'n for'est'o'n; nun mi re'kon'as kia'n mild'a'n edz'o'n mi perd'is. Aĥ, ke mi pov'us sav'i vi'n de la mort'o per mi'a propr'a viv'o kaj mi'a sang'o!

(Ŝi viŝ'as si'a'j'n okul'o'j'n kaj plor'as amar'e. Inter'temp'e la dorm'ig'il'o ĉes'is efik'i. Jeppe re'vek'iĝ'as kaj vid'as si'n pend'ant'a en pend'ig'il'o kun man'o'j dors'e lig'it'a'j; li aŭd'as si'a'n edz'in'o'n plend'i, kaj parol'as al ŝi.)

JEPPE

Est'u kontent'a, mi'a kar'a edz'in'o, ni ĉiu'j ir'os tiu'n voj'o'n. Ir'u hejm'e'n kaj zorg'u pri vi'a dom'o kaj pri mi'a'j infan'o'j. Mi'a'n ruĝ'a'n jak'o'n vi re'kudr'u por et'a Krist'ofer; kio rest'os, tio'n Mart'e hav'u por ĉapel'o. Antaŭ ĉio zorg'u pri mi'a plur'kolor'a ĉeval'o, ke ĝi est'u bon'e fleg'at'a; ĉar mi am'is tiu'n best'o'n, kvazaŭ ĝi est'us mi'a sam'sang'a frat'o. Se mi ne est'us mort'a, mi mult'e pli al vi dir'us.

NILLE

A... a... a...! Kio est'as? Kio'n mi aŭd'as? Ĉu mort'int'o pov'as parol'i?

JEPPE

Ne tim'u, Nille! Mi al vi far'os neniu'n malic'o'n.

NILLE

Aĥ mi'a kar'eg'a edz'o! Kiel vi pov'as parol'i, kiam vi est'as mort'a?

JEPPE

Mi mem ne sci'as kial. Sed aŭd'u, mi'a kar'a edz'in'o! Kur'u kiel fajr'o, kaj serĉ'u por mi por ok ŝiling'o'j da brand'o; ĉar mi soif'as pli nun, ol kiam mi est'is viv'ant'a.

NILLE

Fi, vi brut'o! Vi kot'ul'o! Vi venen'a drink'ul'o! Ĉu vi ne drink'is sufiĉ'e dum vi'a viv'ant'a viv'o? Ĉu vi best'hund'o ankoraŭ soif'as, nun kiam vi est'as mort'a? Jen kio'n mi nom'as komplet'a fi'pork'o.

JEPPE

Ten'u la buŝ'aĉ'o'n, vi kotino! kaj kur'u tuj serĉ'i brand'o'n. Se vi ne far'os, Diabl'o split'u mi'n, ĉu mi ne fantom'e vizit'u vi'n ĉiu'n nokt'o'n en la dom'o. Sci'u ke mi ne plu tim'as “Majstr'o'n Erik”; ĉar nun mi ne sent'as bat'o'j'n.

(Nille kur'as por serĉ'i “Majstr'o'n Erik”, re'ven'as kaj bat'as li'n pend'ant'a'n de la pend'ig'il'o.)

JEPPE

Aj, aj, aj! ĉes'u Nille! ĉes'u! vi mort'bat'as mi'n de'nov'e, aj, aj, aj!

Juĝ'ist'o

Aŭd'u, vir'in'o! ne bat'u li'n plu. Est'u kontent'a; pro vi ni pardon'os vi'a'n edz'o'n pro li'a delikt'o, kaj re'e verdikt'os li'n al la viv'o.

NILLE

Aĥ ne, bon'a Sinjor'o! Las'u li'n nur pend'i! ĉar li ne merit'as viv'i.

Juĝ'ist'o

Fi! vi est'as mal'bon'a vir'in'o; for'ir'u aŭ ni pend'ig'os vi'n flank'e de li.

(Nille for'kur'as.)

Du'a Scen'o

(Jeppe kaj la tribunal'o. Jeppe est'as pren'at'a de la pend'ig'il'o.)

JEPPE

Aĥ, bon'a sinjor'o Juĝ'ist'o! Ĉu est'as cert'e, ke mi de'nov'e est'as tut'e viv'ant'a, aŭ ĉu mi fantom'as?

Juĝ'ist'o

Vi est'as tut'e viv'ant'a; ĉar tiu tribunal'o, kiu pov'as kondamn'i vi'n el la viv'o, pov'as ankaŭ re'verdikt'i vi'n en la viv'o'n. Ĉu vi ne kompren'as tio'n?

JEPPE

Ne, je Diabl'o tio'n mi ne kompren'as; sed mi kred'as, ke mi est'as re'aper'ant'o, kiu fantom'as.

Juĝ'ist'o

Ej, vi stult'ul'o! Tio est'as ja facil'e kompren'ebl'a. Tiu, kiu pren'as aĵ'o'n de vi, pov'as ja ĝi'n al vi re'don'i.

JEPPE

Permes'u do al mi pend'ig'i la Juĝ'ist'o'n nur pro ŝerc'o, kaj vid'i ĉu mi post'e pov'os re'verdikt'i li'n al la viv'o?

Juĝ'ist'o

Ne, tio ne est'as far'ebl'a; ĉar vi ne est'as juĝ'ist'o.

JEPPE

Sed ĉu mi do de'nov'e est'as viv'ant'a?

Juĝ'ist'o

Jes, vi est'as.

JEPPE

Kaj tial mi ne fantom'as.

Juĝ'ist'o

Cert'e ne.

JEPPE

Kaj ne est'as re'aper'ant'o?

Juĝ'ist'o

Ne.

JEPPE

Ke mi est'as la sam'a Jeppe sur la Mont'o kiel antaŭ'e?

Juĝ'ist'o

Jes.

JEPPE

Ke mi ne est'as fantom'o?

Juĝ'ist'o

Ne, cert'e ne.

JEPPE

Bon'vol'u ĵur'u por mi, ke tio est'as ver'o.

Juĝ'ist'o

Jes, mi ĵur'as al vi, ke vi est'as viv'ant'a.

JEPPE

Pet'u, ke la Diabl'o split'u vi'n, se ne est'as ver'o.

Juĝ'ist'o

Ej! kred'u ni'a'j'n vort'o'j'n, kaj dank'u ni'n, ke ni est'is tiom indulg'a'j re'juĝ'i al vi la viv'o'n.

JEPPE

Mi dank'us vi'n pro tio, ke vi re'e mal'lig'is mi'n, se vi mem ne pend'ig'is mi'n.

Juĝ'ist'o

Est'u kontent'a, Jeppe, kaj raport'u kiam vi'a edz'in'o de'nov'e bat'os vi'n, kaj ni cert'e trov'os rimed'o'n. Jen, kvar taler'o'j, por kiu'j vi dum kelk'a temp'o pov'as gaj'ig'i vi'n, kaj ne forges'u trink'i je ni'a san'o.

(Jeppe man'kis'as kaj dank'as. La tribunal'o for'ir'as.)

Tri'a Scen'o

JEPPE

(sol'a) Mi nun tra'viv'is du'on'a'n jar'cent'o'n, sed en tiu long'a temp'o ne okaz'is al mi tiom, kiom dum la last'a'j du tag'o'j. Est'as diabl'a'j histori'o'j, kiam mi ver'e pri'pens'as: Unu hor'o'n ebri'a farm'ist'o, sekv'a'n hor'o'n Baron'o, post'e de'nov'e farm'ist'o, jen mort'a, jen viv'iĝ'int'a pend'ant'e de pend'ig'il'o, kio est'as la plej strang'a. Ebl'e est'as tiel, ke kiam oni pend'ig'as viv'ant'a'j'n hom'o'j'n, ili mort'as, kaj kiam oni pend'ig'as mort'int'o'j'n, ili re'viv'iĝ'as. Mi imag'as al mi, ke glas'o da brand'o gust'os delikat'e post tia'j tra'viv'aĵ'o'j.—Hej, Jakob ŝu'ist'o, el'ven'u!

Kvar'a Scen'o

JAKOB

Bon'ven'o'n re'e'n de la urb'o! Ĉu vi ricev'is la sap'o'n por vi'a edz'in'o?

JEPPE

Aj, vi fripon'o; sci'u al kiu hom'o vi parol'as. Ĉap'o'n sub la brak'o'n! Ĉar vi est'as nur kanajl'o kompar'e kun tia ul'o kiel mi.

JAKOB

Tia'j'n vort'o'j'n mi ne toler'us de iu ali'a, Jeppe. Sed vi al mi'a dom'o ne avar'as ĉiu'tag'a'n ŝiling'o'n; tial mi ne konsider'as tro pedant'e.

JEPPE

Ĉap'o'n sub brak'o'n, mi dir'as, vi skuster!

JAKOB

Kio okaz'is al vi sur'voj'e, ke vi far'iĝ'is tiel hispan'ec'a?

JEPPE

Sci'u, ke mi pend'iĝ'is, post kiam mi parol'is kun vi.

JAKOB

Tio ja ne est'as tiel dign'o'plen'a. Tiu'n feliĉ'o'n mi ne envi'as al vi. Sed aŭskult'u, Jeppe! kie vi trink'is vi'a'n bier'o'n, tie vi vom'u vi'a'n feĉ'o'n. Vi drink'as vi'n ebri'a ali'lok'e, sed ven'as al mi'a dom'o nur por far'i kverel'ad'o'n.

JEPPE

Rapid'e ĉap'o'n sub brak'o'n, fripon'o! Ĉu vi ne aŭd'as kiel sonor'as en mi'a poŝ'o?

JAKOB

(kun la ĉap'o sub la brak'o) Diabl'e! de kie vi ricev'is mon'o'n?

JEPPE

El mi'a Baron'ej'o, Jakob. Mi rakont'os al vi, kio okaz'is al mi; sed unu'e verŝ'u glas'o'n da med'o; ĉar mi est'as tro fier'a por trink'i dan'a'n brand'o'n.

JAKOB

Je vi'a san'o, Jeppe!

JEPPE

Nun mi rakont'os al vi, kio okaz'is al mi. Kiam mi for'las'is vi'n, mi en'dorm'iĝ'is; kiam mi vek'iĝ'is, mi est'is Baron'o kaj trink'is mi'n ebri'a de'nov'e per kanajl'o-sek; kiam mi far'iĝ'is ebri'a de kanajl'o-sek, mi re'vek'iĝ'is sur sterk'ej'o; kiam mi vek'iĝ'is sur la sterk'ej'o, mi de'nov'e kuŝ'ig'is mi'n por dorm'i, kun esper'o ke mi de'nov'e dorm'ig'u al mi la baron'ej'o'n; sed mi spert'is, ke ne ĉiam tiel ebl'as; ĉar mi'a edz'in'o vek'is mi'n per'e de “Majstr'o Erik” kaj tir'is mi'n en la dom'o'n per la har'o'j sen iel ajn respekt'i tia'n hom'o'n, kia mi est'is. Ĵus en la dom'o, mi est'is puŝ'at'a ekster'e'n, kap'o'n antaŭ'e'n, kaj vid'is mi'n inter ar'o da gripomenusoj, kiu'j kondamn'is mi'n el la viv'o kaj mort'ig'is mi'n per venen'o; kiam mi est'is mort'a, ili pend'ig'is mi'n, kaj kiam mi est'is pend'ig'it'a, mi re'e far'iĝ'is viv'ant'a, kaj kiam mi de'nov'e est'is viv'ant'a, mi ricev'is kvar taler'o'j'n. Tia est'as la histori'o; sed kiel tia'j afer'o'j pov'as okaz'i, mi las'as al vi pri'pens'i.

JAKOB

Ha, ha, ha! Est'as sonĝ'o, Jeppe.

JEPPE

Se mi ne hav'us jen'a'j'n kvar taler'o'j'n, ankaŭ mi kred'us, ke est'as sonĝ'o. Ankoraŭ unu, Jakob; mi ne vol'as plu pens'i pri tiu frenez'aĵ'o, sed trink'i por mi ĝis honest'a ebri'o.

JAKOB

Je vi'a san'o, sinjor'o Baron'o! Ha, ha, ha!

JEPPE

Vi ebl'e ne pov'as kompren'i, Jakob?

JAKOB

Ne, eĉ ne se mi star'us sur mi'a kap'o.

JEPPE

Sed tamen pov'as est'i ver'o, Jakob; ĉar vi est'as mal'saĝ'ul'o kaj eĉ ne kompren'as pli simpl'a'j'n afer'o'j'n.

Kvin'a Scen'o

(Magnus, Jeppe, Jakob.)

MAGNUS

Ha, ha, ha! Nun mi rakont'u al vi diabl'e amuz'a'n histori'o'n, kiu okaz'is al vir'o, kiu nom'iĝ'as Jeppe sur la Mont'o, kiu'n oni trov'is ebri'a, dorm'ant'a sur la ter'o, kiu'n oni vest'is per ali'a'j vest'aĵ'o'j, met'is en la plej bon'a'n lit'o'n de la sinjor'a bien'dom'o, kaj kred'ig'is al li, ke li est'as la Sinjor'o, kiam li vek'iĝ'is; de'nov'e ebri'ig'is li'n, kaj re'met'is li'n en li'a'j mal'nov'a'j, mal'pur'a'j vest'aĵ'o'j sur sterk'ej'o'n, kaj jen li vek'iĝ'is kaj imag'is, ke li vizit'is Paradiz'o'n. Mi preskaŭ rid'is mi'n mort'a, kiam mi aŭd'is tiu'n histori'o'n de la asist'ant'o'j de la intendant'o. Je Diabl'o, mi don'us taler'o'n por vid'i tiu'n stult'ul'o'n, ha, ha, ha!

JEPPE

Kiom pag'i, Jakob?

JAKOB

Dek du ŝiling'o'j'n.

(Jeppe viŝ'as si'a'n buŝ'o'n kaj for'ir'as tre hont'em'a.)

MAGNUS

Kial tiu ul'o tiom rapid'e for'ir'is?

JAKOB

Est'as ĝust'e la sam'a vir'o, kun kiu oni lud'is la ŝerc'o'n.

MAGNUS

Ĉu ebl'as? Mi dev'as post'kur'i.—Aŭd'u, Jeppe! unu vort'o'n. Kiel stat'as en la ali'a mond'o?

JEPPE

Las'u mi'n ir'i en pac'o.

MAGNUS

Kial vi ne tie pli long'e rest'is?

JEPPE

Kiel tio vi'n koncern'as?

MAGNUS

Ej, rakont'u i'o'n pri tiu vojaĝ'o.

JEPPE

Las'u mi'n trankvil'a, mi dir'as; aŭ vi spert'os akcident'o'n.

MAGNUS

Ej, Jeppe! mi mult'e ŝat'us sci'i i'o'n pri tio.

JEPPE

Jakob ŝu'ist'o! Help'u! ĉu vi toler'as, ke oni per'fort'as mi'n en vi'a dom'o?

MAGNUS

Mi vi'n ja ne per'fort'as, Jeppe; mi nur demand'as, kio'n vi vid'is en la ali'a mond'o?

JEPPE

Huj! Help'u! Help'u!

MAGNUS

Ĉu vi ne vid'is iu'j'n el mi'a'j pra'patr'o'j tie?

JEPPE

Ne. Vi'a'j pra'patr'o'j cert'e est'as en la ali'a lok'o, kie'n mi esper'as ke vi kaj ali'a'j kanajl'o'j ven'os post la mort'o.

(Liber'ig'as si'n kaj for'kur'as.)

Ses'a Scen'o

(Baron'o. Li'a sekretari'o. Ĉambr'ist'o. Du lake'o'j.)

Baron'o

Ha, ha, ha! Tiu histori'o ver'e valor'as or'o'n; mi ne pens'is, ke ĝi hav'us tia'n bon'a'n efik'o'n. Se vi pov'as pli oft'e tiel amuz'ig'i mi'n, Erik, vi hav'os ĉe mi alt'a'n merit'o'n.

Erik

Ne, Sinjor'a Moŝt'o! mi ne kuraĝ'as pli oft'e lud'i tia'n komedi'o'n; ĉar se li bat'us Sinjor'o'n, kiel li minac'is, ni ek'hav'us aĉ'a'n tragedi'o'n.

Baron'o

Jes, est'as ver'o. Mi iom tim'is tio'n; sed mi tiom ŝat'is la histori'o'n, ke mi prefer'us las'i mi'n bat'i, jes eĉ las'i vi'n pend'ig'i de li, Erik, anstataŭ mal'kaŝ'i ĝi'n. Vi ebl'e intenc'is sam'e.

Erik

Ne, Vi'a Moŝt'o! est'us iom strang'e las'i si'n pend'ig'i pro ŝerc'o; ĉar tia ŝerc'o kost'us tro mult'e.

Baron'o

Ej, Erik! simil'a'n kondut'o'n oni ja vid'as ĉiu'n tag'o'n. Se ne ĝust'e sam'manier'e, do hom'o'j simil'e pren'as si'a'j'n viv'o'j'n pro diboĉ'o. Kiel ekzempl'o: Iu hav'as mal'fort'a'n natur'o'n, kaj antaŭ'vid'as, ke li perd'os viv'o'n kaj san'stat'o'n pro drink'ad'o, sed tamen atak'as si'a'n korp'o'n, kaj oft'e risk'as viv'o'n kaj san'stat'o'n pro unu'vesper'a ĝu'ad'o. Kaj jen ali'a ekzempl'o: La grand'a'j vezir'o'j en Turki'o plej oft'e est'as strangol'at'a'j aŭ sufok'at'a'j per ŝnur'o ĝis'mort'e, kelk'a'j la sam'a'n tag'o'n, kiam ili far'iĝ'is vezir'o'j, ali'a'j nur kelk'a'j'n tag'o'j'n post'e; kaj tamen ĉiu'j al tio vet'kur'as sol'e kvazaŭ por est'i pend'ig'at'a'j kun alt'a titol'o. Kaj jen tri'a ekzempl'o: Oficir'o'j batal'invit'as unu la ali'a'n risk'e de viv'o kaj anim'o por nom'iĝ'i kuraĝ'ul'o'j, kaj duel'as pro neni'aĵ'o eĉ kontraŭ si'a'j super'ul'o'j, kiu'j sen'per'e eksped'os ili'n. Mi ankaŭ opini'as, ke trov'iĝ'as cent'o'j da en'am'iĝ'int'a'j hom'o'j, kiu'j post plezur'o de unu nokt'o volont'e las'us si'n mort'ig'i en la maten'o. Oni vid'as dum sieĝ'o'j, ke ar'o'j da soldat'o'j for'kur'as al sieĝ'at'a'j urb'o'j, pri kiu'j ili sci'as, ke ili kapitulac'os; kaj por sekur'e viv'i unu tag'o'n las'as si'n pend'ig'i la sekv'ant'a'n. La unu'a rilat'o ne est'as pli fid'ind'a ol la du'a. En pas'int'a'j tag'o'j oni vid'is filozof'o'j'n ĵet'i si'n mem en akcident'o'n, sol'e por est'i laŭd'at'a'j post si'a mort'o.—Tial mi cert'e kred'as, Erik, ke vi prefer'us las'i vi'n pend'ig'i anstataŭ fuŝ'i tiu'n delikat'a'n histori'o'n.

(Al la spekt'ant'o'j:)

El tiu aventur'o nun ni lern'i dev'u,
ke simpl'a'j'n hom'o'j'n tuj'e honor'e ni ne lev'u.
Pli risk'e tio est'as, ol ten'i en sub'prem’
Tiu'n, kiu grand'as pro virt'o de si mem.

Do se farm'ist’ tro tuj'e al reg'ad’ ating'os,
anstataŭ sceptr'o'n skurĝ'o'n li baldaŭ sur ni'n sving'os.
Kaj por aŭtoritat'o tiran'o'n ni ek'hav'os.
Vilaĝ'a Ner'o do ĉe la stir'il'o star'os.

Ĉu Kaj'us aŭ Falar'is[13] si'n montr'is pli tiran'o,
ol per rabi'a pov'o tiu kamp'ar'an'o.
Per branĉ'o, pend'ig'il’ kaj rad’ minac'is ni'n
farm'ist'o tiu antaŭ ol matur'ig'i si'n.

Ni tial estr'o'n de plug'il'o ne plu pren'u.
Farm'ist'o al la tron'o ne sen'per'e ven'u.
Ĉar jen el si'a stat'o humil'a vilaĝ'an’
ŝanĝ'iĝ'us pro la pov'o baldaŭ en tiran’.

[Pied'not'o 13—Caius Caligula (romia imperi'estr'o) kaj Phalaris (tiran'o en Agrigent'o). Ambaŭ est'is kruel'a'j reg'ant'o'j.]

LUDVIG HOLBERG

JEPPE Sur La Mont'o

Unu'a Akt'o

Unu'a Scen'o

Du'a Scen'o

Tri'a Scen'o

Kvar'a Scen'o

Kvin'a Scen'o

Ses'a Scen'o

Sep'a Scen'o

Ok'a Scen'o

Du'a Akt'o

Unu'a Scen'o

Du'a Scen'o

Tri'a Scen'o

Tri'a Akt'o

Unu'a Scen'o

Du'a Scen'o

Kvar'a Akt'o

Unu'a Scen'o

Du'a Scen'o

Tri'a Scen'o

Kvar'a Scen'o

Kvin'a Scen'o

Ses'a Scen'o

Kvin'a Akt'o

Unu'a Scen'o

Du'a Scen'o

Tri'a Scen'o

Kvar'a Scen'o

Kvin'a Scen'o

Ses'a Scen'o